خلاء ارتباط مؤثر معماري و پدافند غيرعامل در حوزه آموزش آكادميك

پدافند غيرعامل نوعي دفاع غيرنظامي است، كه به معناي كاهش آسيب‌پذيري در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامي و صرفاً با بهره‌گيري از فعاليت‌هاي غيرنظامي، فني و مديريتي است. طراحي دفاعي مسئله جديد و نو نيست. اين مسئله از ساليان دور در كشورها مطرح بوده است. در ايران نيز سازمان پدافند غيرعامل در سال ۱۳۸۲ به‌فرمان رهبر انقلاب تأسيس گرديد. دفاع و پايداري طرح دو خصوصيت شكل‌دهنده اساسي معماري در پدافند غيرعامل است. در اين زمينه لازم است معمار، دفاع (پدافند) را از نظر محتوايي درك كند. اگرچه اهميت ارتباط دو حوزه‌ معماري و پدافند غيرعامل امري بديهي است، اما شكاف بزرگ در اين مهم، بحث آموزش است كه متأسفانه از نگاه دوسويه بين دو مبحث پدافند غيرعامل و معماري در حوزه‌ آكادميك غفلت شده است. توجه به مباحث مرتبط با معماري، در سال‌هاي اخير مد نظر اهل فن در موضوع پدافند غيرعامل قرار گرفته و از سوي ديگر از سال 1388 بحث معيارها و ضوابط فني پدافند غيرعامل به‌صورت پيش‌نويس به مباحث بيست گانه مقررات ملي ساختمان اضافه ‌شده است، كه به‌گونه‌اي تنها سند معتبر طراحان در اين باب است. بررسي‎ها حاكي از عدم اشراف جامع دانش آموختگان پدافند غيرعامل به حوزه‌ طراحي و معماري است و از طرف ديگر مطالعه عناوين و سرفصل‌هاي دروس رشته معماري در مقاطع تحصيلي، گرايش‌هاي مقاطع مختلف و... بيانگر جاي خالي پرداخت به موضوع پدافند غيرعامل در رشته‌ معماري بوده كه نتيجه آن طراحان و معماراني است كه هيچ‌گونه شناختي از اين مهم كسب نكرده‌اند. بازبيني عدم پرداخت به هريك از اين دو موضوع در دروس مقاطع مختلف رشته مقابل، آسيب‌ها و چالش‌هاي پيش رو و ارائه راهكارهايي در خصوص ورود مبحث پدافند غيرعامل به آموزش معماري و بالعكس، مواردي است كه در اين نوشتار بدان پرداخته‌شده است.