چرايي فقدان فدراليسم در قانون‌ اساسي 1382 افغانستان

پس از وقوعِ حوادث دگرگون‌كننده‌ بنيادين، قانون ‌اساسي جديد تدوين مي‌شود. موجوديت‌يافتن قانون اساسي1382 افغانستان، به‌دنبال روي‌كارآمدن دولت جديد، نيز چنينْ بوده است. در فرآيند نگارشِ قوانين اساسي جديد، راجع به چيستي نظام آينده سياسي كشور (بسيط يا مركب‌بودن) تصميم‌گيري مي‌شود. موضوع فدرالي‌شدن افغانستان در فرآيند نگارش قانون اساسي جديد افغانستان، سرمنشأ مخالفت‌ها و موافقت‌هاي فراوان گرديد. افغانستان، داراي بسترهاي مناسب تنوّع قومي و مذهبي و نژادي براي تأسيس فدراليسم بود؛ ولي دست‌اندركاران تدوين قانون اساسي هشتم، از فدرالي‌سازي افغانستان صرف‌نظر نمودند. نگارندگان، در پاسخ به پرسش (كدامين دلايل اجتماعي، سياسي، فرهنگي، سبب‌ساز شد تا فدراليسم علي‌رغم وجود زمينه‌هاي مناسب، به قانون اساسي هشتم افغانستان راه نيابد) با بهره‌گيري از شيوه تحليل اسنادي مبتني بر زمينه‌يابي، به اين يافته‌ها دست يازيدند كه احتمال تجزيه كشور، شكاف اقتصادي موجود ميان ولايات، احتمال افزون‌شدن دخالت همسايگان و كم‌سوادي و رشدنيافتگي سياسي مردم، به‌ترتيب، مهم‌ترين دلايل ردِّ فدراليسم در هنگامه تدوين قانون اساسي جديد بود.