قلمروسازي هاي ادعايي كشورهاي ساحلي و همپوشاني قلمروها (مطالعه موردي: بررسي تزاحم قلمروسازي هاي ايران و پاكستان در دهانه خليج مرزي گواتر)

با اهميت يافتن روزافزون درياها، فرايند قلمروسازي در درياها نيز اهميت بيشتري يافته است و يكي از اقدامات مهم بين المللي در قرن بيستم، تشكيل كنفرانس‌ها و كنوانسيون‌هاي مربوط به حقوق بين‌الملل درياها به منظور قاعده‌مندنمودن ادعاهاي كشورهاي ساحلي در زمينه قلمروسازي در دريا بوده است. اغلب كشورهاي ساحلي نيز متعاقب و در راستاي تصويب قوانين بين‌المللي حقوق درياها، به تصويب قوانين مناطق دريايي ملي خود اقدام نموده‌اند. با اين همه برخي از اين قلمروسازي‌ها به دلايل مختلف از جمله ابهام در برخي مواد و يا تفسير متفاوت مواد كنوانسيون، از سوي برخي صاحبنظران محل اشكال است. از سوي ديگر در برخي موارد قلمروسازي ادعايي دو كشور ساحلي در برخي موارد با همديگر تزاحم و تعارض پيدا مي‌كند. از جمله اين موارد مي‌توان به نحوه ترسيم خطوط مبدأ مستقيم از جمله خطوط محصور كننده دهانه خليج و يا نحوه انتخاب نقاط خطوط مبدأ اشاره كرد. خليج گواتر در منتهي اليه شمال شرقي درياي عمان، يك خليج كوچك مرزي بين دو كشور ايران و پاكستان به حساب مي‌آيد. اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي تحليلي بر آن است تا اسناد و قوانين دو كشور ساحلي را در خصوص قلمروهاي دريايي و مرز دريايي دو كشور مورد بررسي قرار داده و با ترسيم اين ادعاها و قلمروسازي ها بر روي نقشه، با تحليل كارتوگرافيكي و انجام محاسبات لازم، ضمن بررسي اين اقدامات، انطباق يا عدم انطباق اين قلمروسازي‌ها با همديگر و احتمال همپوشاني آنها را مورد بررسي قرار دهد. مهمترين اقدامات مرتبط با قلمروسازي دو كشور ساحلي علاوه بر تصويب قوانين مربوط به مناطق دريايي، تعيين و اعلام مختصات نقاط خط مبدأ مستقيم و بالاخره تعيين مرز دريايي دو كشور است. از نقاط خطوط مبدأ دو كشور نقطه (25) خط مبدأ ايران و نقطه (a) خط مبدأ پاكستان در پهنه آبي و در دهانه خليج گواتر قرار مي‌گيرند كه اين از نظر برخي متخصصان ترسيم خطوط مبدأ براساس كنوانسيون مورد اشكال است. همچنين ترسيم اين نقاط با توجه به مختصات جغرافيايي آنها نشان از عدم انطباق اين دو نقطه با هم دارد. اين عدم انطباق و تاكيد بر اين دو نقطه با مختصات مربوطه، احتمال بروز اختلاف و تنش را در اين قسمت از مرزهاي دريايي بين دوكشور به ذهن متبادر مي‌سازد اما از آنجا كه دو كشور ايران و پاكستان در سال 1997 مرز دريايي خود را تعيين و تحديد كرده‌اند، به نظر مي‌رسد كه نقطه (1) خط مرز دريايي ايران و پاكستان كه در دهانه خليج قرار مي‌گيرد مي‌تواند جايگزين مناسبي براي نقطه (25) ايران و نقطه (a) پاكستان تلقي گردد چرا كه اين نقطه در نزديكترين فاصله از دو نقطه مذكور و در دهانه خليج گواتر قرار دارد و از سوي دو كشور در تعيين مرز دريايي مورد توافق قرار گرفته است.