جستاري نوين در تبيين اثرات روش شناسي اثبات‌گرا در شناخت رابطۀ سياست و فضا در پرتو مفهوم مقياس

در علوم جغرافيايي يكي از مكاتب مهم روش شناسي مكتب اثبات‌گرايي است كه عملكرد ويژه اي در توليد و مفاهيم در علوم جغرافيايي و از جمله جغرافياي سياسي داشته است. جغرافيدانان سياسي متأثر از مكتب اثبات‌گرا معتقدند كه اثرات متقابل سياست و فضا به توليد فرم و فرايندهاي فضايي منجر خواهد شد كه به مثابه پديده‌هاي مادي از طريق رويكردهاي اثبات‌گرا قابل مطالعه و تحليل مي‌باشد. اين در حالي است كه اتخاذ رويكرد اثبات‌گرايانه در جغرافياي سياسي داراي تبعات مفهومي‌و موضوعي بوده است. در اين نوع پژوهش كوشش گرديده با مراجعه به مستندات معتبر نظري و با اتخاذ روش توصيفي تحليلي دسته بندي نويني از چگونگي شناخت رابطه سياست و فضاي جغرافيايي در روش شناسي اثبات‌گرا مفاهيم ارائه گردد. يافته‌هاي پژوهش بيانگر آن است كه در روش شناسي اثبات‌گرا اجزاي فضاي جغرافيايي داراي ماهيت متعامل و سيستماتيك بوده ليكن دو مقياس ملي و فروملي داراي محتوي متفاوتي با مقياس فراملي مي‌باشد. بطوريكه در مقياس ملي شناخت رابطه سياست و فضا مبتني بر نوعي كاركردشناسي ناحيه اي مبتني بر عملكرد حاكميت مي‌باشد كه مقياس‌هاي ملي و فروملي را در برمي‌گيرد. ليكن در مقياس فراملي رابطه حاكيت و فضا منبعث از نوعي رفتار قلمروخواهانه مي‌باشد كه ميان كشورها و بازيگران سياسي وجود دارد و سازندۀ مفاهيم و نظريات ژئوپليتيك مي‌باشد. ضمن اينكه از آنجائيكه سياست چه در مقياس ملي و فروملي و چه در مقياس فراملي از عناصر و اجزاي شكل يافته كه قابليت كميت پذيري اندكي دارند در نتيجه در روش شناسي اثبات‌گرا مي‌بايست به رويكردهاي قياسي اتكا بيشتري نمود.