تحليل مكاني و زماني توفان‏ هاي تندري در دشت اردبيل

توفان‏هاي تندري، به‏دليل رفتار بسيار نامنظم در ابعاد مكاني و زماني، در منطقه شمال‏ غرب ايران از پديده‏هاي آب و هوايي حائز اهميت به‏شمار مي‏روند، زيرا اين نوع بارش‏ها نقش بسيار مهمي در فعاليت‏هاي اجتماعي و اقتصادي مانند توليد محصولات كشاورزي، استفاده از زمين زراعي، و مديريت منابع آب دارند. در اين پژوهش، به‏منظور شناسايي الگوهاي سينوپتيك توفان‏هاي تندري طي بازه زماني 19612016، از داده‏هاي ايستگاهي بارش شديد بيش از 50 ميلي‏متر و داده‏هاي فشار ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال استفاده شده است. روش نقشه‏هاي خودسازمان‏دهSOM  و آزمون پتيت در نرم‏افزار  Rبه‏منظور شناسايي الگوهاي بارش به‏كار گرفته شده است. براساس نتايج، نُه الگوي جوي در تراز 500 هكتوپاسكال نشان داده شده و تصاوير مربوط به هر الگو در نرم‏افزار Grads ترسيم شده است. اين الگوها نشان مي‏دهند كه در بارش‏هاي شديد بهاره رخداد بلوكينگ امگايي‏شكل، تشكيل ناوه عميقي بر روي شمال خزر، و پديده بلوكينگ ركس؛ در الگوهاي تابستان بلاكينگ حلقه آتش و بلاكينگ كم‏فشار بريده؛ در الگوي زمستان بلوكينگ ركس؛ و در الگوي پاييز يك ناوه عميق در بخش شمالي ايران و بلوكينگ كم‏فشار بريده ديده مي‏شود. بيشترين درصد بارش متعلق به الگوي B3 با 45درصد فراواني و كمترين مقدار بارش متعلق به الگوي A1 با 20درصد است.