كليدواژه :
آلودگي , تبريز , وارونگي دمايي , پارامترهاي هواشناسي , همبستگي , رگرسيون خطي چند متغيره
چكيده فارسي :
آلودگي هواي شهر تبريز يكي از معضلات اساسي اين شهر است. از جمله عوامل طبيعي مؤثر در آلودگي هوا، ميتوان به پديده وارونگي دما به عنوان مهمترين عامل تأثيرگذار در محيطهاي شهري نام برد به همين جهت هدف تحقيق حاضر بررسي رابطه معني داري بين غلظت آلاينده هاي ذرات معلق (PM10)، منوكسيدكربن و دي كسيد گوگرد با پارامترهاي هواشناسي مانند ديد افقي، فشار، رطوبت نسبي، دما، سرعت باد، حداكثر سرعت باد، شاخصKI، ارتفاع رأس لايه وارونگي دمايي، عمق وارونگي دمايي و شدت وارونگي دمايي در شهر تبريز مي باشد. براي اين مهم، يك دوره5 ساله، از سال 1387تا 1392 در نظر گرفته شد و شرايط آلودگي شهر تبريز در روزهاي وقوع اينورژن با استفاده از نقشه هاي اسكيوتي مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي ارتباط بين غلظت آلاينده‌ها با مشخصات لايه وارونگي دما و پارامترهاي اقليمي و پايداري جو از همبستگي پيرسون و براي مشخص كردن متغيرهايي كه نقش بيشتري در افزايش يا كاهش غلظت آلاينده‌ها داشتهاند از رگرسيون خطي چند متغيره گام به گام استفاده شده است بر اساس نتايج بدست آمده مقدار PM10 با شدت وارونگي و فشار، CO با شدت وارونگي، ميزان فشار و رطوبت نسبي، SO2 با شدت وارونگي و ميزان دما، داراي همبستگي معنادار مي‌باشند. نتايج حاصل از رگرسيون چند متغيره گام به گام نيز نشان داد كه، شدت وارونگي دمايي تنها متغيري كه با هر سه آلاينده‌ي مزبور داراي همبستگي مثبت مي‌باشد، كه اين مسئله حاكي از تاثير شدت لايه وارونه بر روند آلودگي هوا و تشديد غلظت آلاينده‌ها مي‌باشد. همچنين رطوبت نسبي و دما بعد از شدت وارونگي دمايي موثرترين عنصر بر روند آلاينده‌هاي CO و SO2 بوده است. در نتيجه متغيرهاي شدت وارونگي، دما، رطوبت نسبي و ميزان فشار بيشترين تاثير را بر غلظت آلاينده‌ها داشتهاند.
چكيده لاتين :
Air pollution is one of the major problems in Tabriz, Iran. One of the natural factors involved in air pollution is Temperature inversion which is an effective factor in urban environments therefore the purpose of this study is to investigate the significance relationship between concentration of particulate matter (PM10), carbon monoxide and dioxide sulfur with meteorological parameters such as horizontal vision, pressure, relative humidity, temperature, wind speed, maximum wind speed, KI index, the height of the top of temperature inversion layer, depth and intensity of temperature inversion. Therefore, a 5-year period, from 2008 to 2013 was considered and pollution conditions of Tabriz in the days of inversion were studied using skew-t maps. In order to investigate the relationship between the concentration of pollutants with the properties of temperature inversion layer, climatic parameters and atmospheric stability Pearson correlation was used. Also, multivariate step-wise linear regression was used to indicate the variables which had a greater role in the increase or decrease of the concentration of pollutants. The results showed that the amount of PM10 is significantly related to the intensity of inversion and pressure, CO with inversion intensity, pressure and relative humidity, SO2 with inversion intensity and temperature. Multivariate stepwise regression analysis showed that the intensity of the thermal inversion is the only variable that is positively related to all three pollutants, which indicates the effect of inversion layer’s intensity on the trend of air pollution and intensification of pollutants concentration. Also, relative humidity and temperature after temperature inversion were the most effective elements on the trend of CO and SO2 pollutants. As a result, variables such as inversion intensity, temperature, relative humidity and pressure had greatest impact on the concentration of pollutants.
