سنجش آسيب ‌پذيري و آمادگي كشاورزان براي مواجهه با شرايط خشكسالي،مورد مطالعه: شهرستان كاشمر

Measurement the farmer’s vulnerability and readiness for facing with drought conditions, Case: Kashmar County

اين تحقيق با هدف سنجش آسيبپذيري و آمادگي كشاورزان براي مواجهه با شرايط خشكسالي در مناطق روستايي شهرستان كاشمر انجام شد. تحقيق كاربردي است و از شيوه پيمايش براي جمع آوري داده­ها استفاده شد. جامعه آماري تحقيق 8242 نفر از كشاورزان شهرستان كاشمر بودند كه با استفاده از فرمول كوكران تعداد 150 نفر آنان از طريق نمونه­گيري چند مرحله­اي به عنوان نمونه تحقيق انتخاب شدند. براي گردآوري داده­ها از پرسشنامه استفاده شد كه روايي آن توسط متخصصان ترويج و آموزش كشاورزي و كارشناسان جهاد كشاورزي شهرستان كاشمر مورد تأييد قرار گرفت و براي تعيين پايايي ابزار تحقيق پيش­آزمون انجام گرفت كه مقدار آلفاي كرونباخ محاسبه شده براي بخش­هاي مختلف پرسشنامه شامل صدمات و خسارت‌هاي ناشي از خشكسالي، 78/0 و ميزان اطلاع و آگاهي كشاورزان از روش­ها و راه­كارهاي مقابله با پديده خشكسالي 84/0 بود. نتايج نشان داد مهم­ترين آسيب­هاي اقتصادي گران شدن علوفه در منطقه، افزايش هزينه­هاي توليد و كاهش ميزان سرمايهگذاري در توليد محصول، مهم­ترين آسيب­هاي زيست­محيطي پايين رفتن سطح آبهاي زيرزميني، چاه‌ها و قنات‌ها، خشك شدن آب‌هاي سطحي و هجوم آفات و بيماريها و مهم­ترين آسيب­هاي اجتماعي_ رواني، بيكاري فصلي و دائمي در بين كشاورزان، مهاجرت خانوارهاي كشاورزان به ساير مناطق و وابستگي بيشتر آن­ها به دولت بوده است. نتايج حاصل از آزمون همبستگي حاكي از وجود رابطه معني­دار بين سابقه كار كشاورزي، سن، تعداد اعضاي خانواده، ميزان درآمد فعاليت­هاي كشاورزي و ميزان امكانات و تجهيزات در دسترس پاسخگويان براي مواجهه با خشكسالي و ارزيابي آنان از آسيب­هاي ناشي از خشكسالي بود. مقايسه سطوح آسيب­پذيري كشاورزان از خشكسالي نشان داد بيشترين خسارت­ها مربوط به آسيب­هاي زيست­محيطي بوده و پس از آن آسيب­هاي اقتصادي و اجتماعي_ رواني قرار دارند.

This study aimed measurement the farmer’s vulnerability and readiness for facing with drought conditions in rural regions of Kashmar County. Applied research and survey method was used to collect data. The study population consisted of 8242 farmers in Kashmar County. Using Cochran formula and multi-stage sampling, 150 of them were selected as sample research. Data collection tool was a questionnaire which its validity was approved by agricultural extension and education specialists and Jihad-e-Keshawarzi experts in Kashmar County. Reliability was evaluated by conducting a pilot study and Cranach’s alpha coefficient for different parts of questionnaire including damages and losses caused by drought and farmer’s knowledge and awareness rate from methods and strategies to deal with the phenomenon of drought, respectively, were 0.78 and 0.84. The results showed that the most important of economic damages, respectively, were increasing the Forages prices in the region, increased production costs and reduce the amount of investment in production. The most important of social-psychological damages, respectively, were seasonal and permanent unemployment among farmers, family farmers migrate to other areas, and more dependent on the government and the most of environmental damages, respectively, were low level of groundwater, wells and aqueducts, dry surface and invasion of pests and diseases. There was a significant relationship between farming experience, age, number of family members, amount of agricultural activity income and level of facilities and equipment available to deal with drought respondents and their assessment of damages caused by the drought. Comparison of vulnerability levels showed that most of the damages were due to environmental damages and then is located economic and social-psychological damages.