بررسي انديشه‌هاي عبدالجليل قزويني در تبيين مفهوم وحدت و همگرايي عصر سلجوقي

پژوهش حاضر با هدف تبيين مفهوم وحدت و همگرايي به جمع بندي و ارزيابي آراء و انديشه‌هاي تفسيري علماي مسلمان بويژه شيخ عبدالجليل قزويني در قرن پنجم هجري مي‌پردازد. طرح اين موضوع در عصري است كه اختلافات و منازعات مذهبي فراواني ميان شيعيان و اهل سنت دراقصي نقاط مختلف سرزمين‌هاي اسلامي مطرح بوده و متفكران مسلمان را بدين انديشه وا داشت كه بسياري از مسائل و نظريات تفرقه افكنانه و اختلاف برانگيز مذهبي را از ميان بردارند و انديشه‌هاي همگرايانه و تلاش‌هاي مصلحانه در راه نزديك كردن فرق و مذاهب اسلامي را جايگزين نمايند. شيخ عبدالجليل قزويني يكي از نخستين متفكران شيعي بود كه به شكل جدي و تئوريك به بحث همگرايي و تقريب مذاهب پرداخت. تلاش‌هاي عقل گرايانه وي اين تسامح و تساهل و همگرايي را رونق بخشيد، ايشان با توجه مسائل سياسي و درك شرايط حكومتي در عصر غيبت، همكاري مشروط با حكومت و حل منازعات اعتقادي در راستاي مفهوم امت واحده روابط حسنه‌اي برقرار كردند، كه تعالي علمي مسلمانان در اين دوره از نتايج تلاش‌هاي آنان بوده است. طرح اينگونه ديدگاه بعدها به جهت حفظ مكتب تشيع مبناي تلاش‌ها و عملكرد بسياري از علما و متفكران مسلمان در ادوار ديگر قرار گرفت. پژوهش حاضر درصدد است با روش توصيفي-تحليلي و بر پايه منابع كتابخانه‌اي، ديدگاه‌هاي ايشان را به جهت همگرايي و تقريب، از طريق طرح مسائل و مشتركات اعتقادي، نقد عقايد افراطي فرق اسلامي، برگزاري مناظرات، پاسخگويي به شبهات حديثي- فقهي و اتهامات عليه شيعه و.. تبيين نمايد. فرضيه تحقيق آن است كه شيخ عبدالجليل قزويني با درك شرايط سياسي- اجتماعي، نظريه احياء همگرايي و تقريب مذاهب اسلامي را كاربردي براي حل بحران تبيين كردند.