تحليل فضايي عوامل مؤثر بر رشد اقتصادي با تأكيد بر تجارت

بررسي عمده مطالعات انجام شده در زمينه عوامل مؤثر بر رشد اقتصادي نشان مي‌دهد ناديده گرفتن بحث اثرات وابستگي فضايي كشورها بر همديگر، منجر به برآوردهاي اريب و ناكارا و نتايج نادرست خواهد شد. يك كشور در فرايند رشد اقتصادي نخست تحت تأثير موقعيت مكاني، شرايط داخلي و توانمندي‌هاي خود و سپس تحت تأثير عملكرد كشورهاي مجاور و شركاي تجاري قرار مي‌گيرد كه اثرات ساير كشورها بر رشد يك كشور تحت عنوان اثرات فضايي و وابستگي فضايي مطرح مي‌شود. از اين رو، اين مطالعه به بررسي عوامل مؤثر بر رشد اقتصادي با بكارگيري روش پانل پوياي فضايي در دو گروه كشورهاي توسعه يافته (عضو سازمان همكاري‌ها و توسعه اقتصادي) و كشورهاي در حال توسعه (عضو سازمان همكاري اقتصادي اكو) طي دوره زماني 2015-2001 مي‌پردازد. نوآوري اين پژوهش در بكارگيري ماتريس وزن فضايي پويا برگرفته از تجارت دوطرفه كشورها است كه اين ماتريس طي زمان متغير است. در بررسي فضايي مدل رشد، وجود اثرات سرريز مثبت رشد از يك كشور به شركاي تجاري‌اش در هر دو كشور توسعه يافته و در حال توسعه تأييد شد. طبق مقايسه نتايج، فقط عامل سرمايه فيزيكي بر بهبود رشد كشورهاي در حال توسعه اثرگذار بوده است، در حالي‌كه در كشورهاي توسعه يافته علاوه بر سرمايه فيزيكي دو عامل سرمايه انساني و تجارت زمينه رشد بيشتر را فراهم نمودند. به منظور بهره‌گيري از اثرات مثبت تجارت در ارتقا رشد اقتصادي كشورهاي عضو اكو، پيشنهاد مي‌شود ايجاد تغييرات سياستي و نهادي در برنامه‌هاي توسعه اقتصادي مدنظر قرار گيرد.