بررسي هم‌پايگي انسجام دستوري غيرساختاري در خطبه اول نهج‌‌البلاغه و ترجمه‌هاي آن

انسجام (Cohesion)، اصطلاحي است در حوزه علم زبان شناسي نقش گرا كه به بررسي روابط ميان عناصر مختلف سازنده آن متن در دو سطح دستوري (ساختاري و غيرساختاري) و واژگاني مي پردازد. در بحث انسجام دستوري غيرساختاري، مؤلفه هاي چهارگانه: ارجاع، ربط، جانشيني و حذف، به‌عنوان عوامل انسجام بخش متن محسوب مي شوند كه هريك، در كنار ديگر عوامل انسجام، به پيوستگي و يكپارچگي متن مي انجامند. نظر به ضرورت اصل تعادل و برابري در فرآيند ترجمه، بازتاب هريك از عوامل فوق در ترجمه ها در راستاي حركت همسو با متن اصلي از اهميّت بسزايي برخوردار است. از آن‌جا كه نهج البلاغه به‌عنوان متني منسجم، شامل گونه‌هاي مختلف انسجام بخش است، انتظار مي رود ترجمه هاي به‌عمل آمده از آن نيز اين عناصر انسجام بخش را در خود بازتاب دهد. اين مقاله با اتخّاذ رويكرد توصيفي– تحليلي به بررسي و تطبيق مؤلفه هاي انسجام دستوري غيرساختاري در خطبه اول نهج البلاغه و پنج ترجمه انتخابي مي پردازد. از اين رهگذر، ميزان پايبندي مترجمان به بازتاب اين مؤلفه هاي انسجام بخش بررسي شده و در نهايت اين نتيجه حاصل شده است كه در ميان انبوه مؤلفه هاي يادشده برخي از مترجمان در سايه حركت هم ارز و برابر با متن اصلي و با گزينش برابرنهادهايي مناسب، انسجام موجود در متن اصلي را به‌طور كامل در ترجمه‌هاي خود انعكاس داده اند. در مواردي نيز مترجمان از اين اصل غافل مانده اند كه اين غفلت مي تواند ناشي از عواملي چون سبك خاص مترجم و ظرفيت زباني– دستوري متن مقصد باشد.