نگاهي به اوضاع سياسي ـ اجتماعي سراوان در دورة معاصر

A Glimpse of Socio-Political Situation of Saravan in Contemporary Times

بررسي اوضاع سياسي و اجتماعي سراوان در دورة قاجار و پهلوي يكي از مسائل مهم تاريخ معاصر ايران است كه كمتر بدان پرداخته شده است. سراوان يكي از شهرهاي جنوب شرقي ايران بود كه در جريان رقابت كشورهاي اروپايي بر سر كنترل و تسلط بر هندوستان، مورد توجه آنها قرار گرفت. اهمّيت سراوان در دورة معاصر بيش از همه به هنگام تعيين مرزهاي بلوچستان نمايان شد؛ زيرا اختلاف بر سر مالكيت نواحي كوهك و اسپندك از موضوعاتي بود كه مذاكرات مرزي ايران و انگليس را با دشواري مواجه كرد. بعد از كودتاي سوم اسفند 1299 و تشكيل ارتش منظم، دولت تا اندازه‌اي متوجه بلوچستان شد. پس از برچيده شدن حكومت‌هاي محلي به دست رضاشاه در بلوچستان، به‌تدريج در سراوان پادگان‌هايي ايجاد و نظم و امنيت حاكم گرديد.سؤال اساسي پژوهش اين است كه منطقة سراوان در رخدادهاي سياسي و اجتماعي، منازعات مرزي و مرزبندي ايران در دورة قاجار و پهلوي چه نقشي داشته است؟ يافته‌هاياين پژوهش نشان مي‌دهد كه موقعيت مرزي و جغرافيايي منطقۀ سراوان و همجواري با شبه قاره هند و ارتباطات سياسي و اجتماعي با اين منطقه براي دولت انگليس اهمّيت بسيار داشته است، همچنين اهمّيت سراوان براي دولت قاجار و پهلوي، آن­ را به يكي از مهم­ترين مناطق كشور تبديل كرده و باتوجه به قدرت حاكمان اين منطقه و حضور در جريانات اين دوره، مورد توجه حكومت مركزي نيز قرار داشته است. پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي و با تكيه بر متون كتابخانه­اي و اسنادي از آرشيو ملي، به ارزيابي تاريخ سراوان در عصر حكومت قاجار و پهلوي پرداخته است.

Saravan city socio-political situation during Qajar and Pahlavi dynasties is one of the major issues in the contemporary history of Iran which has been less studied. Saravanis one of the southeastern cities of Iran which got the attention of European countries during their competition over the control and domination of India. The importance of Saravan in the contemporary era has mostly appeared during the determination of Balochistan border since disagreements over the ownership of Kuhak and Esfandak areas was one of the subject matter since disagreements over the ownership of Kuhak and Esfandak areas was one of the subject matter that made Iran and Britain negotiations difficult. After 21 February 1921 coup d'état and subsequent formation of the regular army, the government partially realized Balochistan. After eradication of the local governments by Reza Shah in Balochistan to prevail security and order barracks gradually were created. The main question of the current research is that what was the role of Saravan in the sociopolitical occurrence, border disputes and Iran's delineation in the Qajar and Pahlavi periods? The findings of this study indicate that the borderline and geographic location of Saravan area and adjacent to the Indian subcontinent and socio-political relationships have been very important for the British government.Furthermore, the significance of Saravan for the Qajar and Pahlavi governments has made it to one of the most important regions of the country and due to the power of the rulers of this region and the event occurred in this period, has got the attention of the central government. The present study is conducted by using a descriptive-analytical method and based on library materials as well as documents from the National Archives to assess the history of Saravan in the period of Qajar and Pahlavi governments.