كليدواژه :
ساسانيان , تبار ساسانيان , ساسان , آتشكدة اناهيد , طبري , آگاثياس
چكيده فارسي :
رابطه دين و دولت، موضوعي مهم در تحقيقات مربوط به سازوكار شاهنشاهي ساساني است و رويكرد ساسانيان به دين زرتشتي و ارتباط آنها با روحانيان اين دين، اهميت بسزايي در پژوهش هاي تاريخ ساساني دارد. در 150 سال اخير، شماري از محققان با استناد به گزارشي از طبري درباره ساسان و فعاليت او در آتشكده اناهيد اصطخر، او را صاحب منصبي ديني چون موبد، هيربد يا نگاهبان آتشكده تصور كرده و ساسانيان را از تباري روحاني دانسته اند. برخي محققان از اين هم فراتر رفته و كاميابي ساسانيان در غلبه بر اشكانيان را نتيجه رويكرد ديني جديد اردشير بابكان، موسس سلسله ساساني، و توجه و گرويدن هواداران پرشور و متعصب زرتشتي به او پنداشته اند. گزارش آگاثياس درباره اردشير بابكان هم دستاويز ديگري براي شماري از پژوهشگران در روحاني دانستن او بوده است. اين تحقيق با بررسي دوباره گزارش طبري و سنجش آن با مدارك حقوقي زرتشتي دوره ساساني، نشان مي دهد كه منصب ساسان در آتشكده اناهيد منصبي ديني نبوده است. همچنين اين تحقيق گزارش آگاثياس درباره اردشير را با شواهد ديگر مي سنجد و نشان مي دهد كه اين گزارش هم مطلبي درباره روحاني بودن او ندارد. مقايسه اين گزارش ها و شواهد و روايت هاي ديگر، خاستگاه روحاني ساسانيان را نفي مي كند و بر پيوند آنها با اشراف محلي فارس صحه مي گذارد.
چكيده لاتين :
Sasanians’ converting to Zoroastrianism and their relations with Zoroastrian clerics have been important issues of the history studies on the Sasanians. In the past one and a half century, a number of scholars, referring to a report on Sasan by Tabari, the eponymous ancestor of the Sasanians, have assumed religious office such as mobed, hērbed, or the guardian of the fire temple for him, and have taken it as evidence for the Sasanians’ presumed priestly lineage. Some have even considered the success of the Sasanians in overcoming the Arsacid Empire as an outcome of their new religious tendency. In addition, Agathias’s report on Ardashir I, the founder of the Sasanian dynasty, has also been used by some scholars as another piece of evidence to suppose a clerical rank for him. Reexamining Tabari’s report and evaluating it in the context of the Zoroastrian legal system, this study demonstrates that Sasan’s office in Anahit’s fire temple was not a priestly one, and Agathias’s report on Ardashir has nothing to do with priestly ranks. To the contrary, these reports, when considered together with all other evidence, confirm Sasanians’ connection with the local nobility of Fars region.
