نكاتي درباره بازنگري در سال شماري و توالي سكه هاي «عصر تاريك» اشكاني

Some Notes on the Revision of the Chronology of the Coins of the “Dark Age” of the Arsacid

بازنگري در عرصه سال شماري و تبارشناسي اشكاني، محور اصلي پژوهش هاي فرهاد آثار در سال هاي اخير بوده است؛ اما سيمونتا مهم ترين ايرادات را به طرح پيشنهادي وي وارد كرد، ليكن سيمونتا خود نيز در آخرين ديدگاه هاي خويش، به چندين مولفه كليدي سكه شناختي و سال شمارانه توجه نكرده است؛ درنتيجه سال شماري پيشنهادي او با توالي تثبيت شده از سوي سلوود- ماركهولم در تعارض قرار مي گيرد. سلوود و ماركهولم پيش تر با دقت بسيار، توالي درهم ها و چهاردرهمي هاي «عصر تاريك» اشكاني را مشخص كرده اند و هرچند طرح پيشنهادي آن دو نيز دچار نواقصي عمدتا جزئي است، كمترين تباين ممكن را با منابع به دست آمده از عصر تاريك اشكاني دارد. پژوهش حاضر در پي آن است تا با مقايسه توالي هاي پيشنهادي سيمونتا و فرهاد آثار، به اين پرسش پاسخ دهد كه با اتكا به مجموعه هايي كه تاكنون يافت شده اند، كدام توالي پيشنهادي صحت دارد و چگونه مي توان آن را اثبات كرد؟ نتايج پژوهش حاكي از آن است كه ناسازگاري چشمگيري در ديدگاه هاي سيمونتا در تعريف سكه هاي «تركيبي» او وجود دارد. ديدگاه هاي وي در اين زمينه با شواهد تاريخي و سكه شناختي موجود تعارض دارند. مي دانيم كه قالب هاي معاصر يا تقريبا معاصر، گهگاه و احتمالا فقط به اشتباه مزدوج مي شده اند و همچنين سكه هاي تركيبي همواره محصول مزدوج شدن قالب هاي كهنه و نو نيستند. علاوه براين، سيمونتا شرايط سياسي در چند ماه آغازين سلطنت ارد يكم را نيز ناديده مي گيرد. توالي پيشنهادي آثار به پيروي از طرح سلوود- ماركهولم براي سكه ها، با شواهد بازمانده از عصر تاريك سازگاري بيشتري دارد. نتيجه گيري هاي سيمونتا بايد با احتياط تلقي شوند و كساني كه مي خواهند از آنها در مطالعات آينده استفاده كنند، لازم است از صحت و اعتبارشان اطمينان يابند.

Revision of the genealogy and chronology of the Arsacid dynasty has been the pivot of Farhad Assar’s studies in recent years. Simonetta, who finds errors in Assar’s schema, has himself ignored several key numismatic parameters and his proposed chronology is, thus, in contrast with the widely accepted Sellwood-Mørkholm schema. Sellwood and Mørkholm had already established a meticulous chronology of the drachms and tetradrachms of the “Dark Age” of the Arsacid. Although their schema has some minor defections, it rarely contradicts the extant documents from the Dark Age. This research compares the proposed schemas of Simonetta and Assar to determine which one is reliable. The results reveal inconsistencies between Simonetta’s ideas and the extant historical and numismatic documents. Furthermore, Simonetta ignores the political circumstances of the first months of the reign of Orodes I. Assar’s proposed chronology of the coins agrees well with extant documents from the Dark Age. Simonetta’s conclusions, however, should be used with caution and those who are willing to adopt them in further studies should ensure their reliability.