بررسي فقهي قاعده عدالت اجتماعي

فقيه براي استنباط احكام شرعي خصوصاً در اين عصر كه با پيچيدگي‌ها و مسائل مستحدثه خاصي روبرو است، نيازمند يكسري قواعدي است تا در استنباط، از آنها كمك گرفته و آنها را به‌عنوان معيار و ميزان صحت و سقم فتاواي خود قرار دهد. يكي از آن قواعد، قاعده عدالت اجتماعي مي‌باشد. عدالت اجتماعي مهـمتـرين شـاخص ارتقاي حيات بشري بوده و برقراري آن يكي از هدف‌هاي مهم اسلام است. عدالت در نصوص قرآن كريم و روايت‎هاي فراوان به‌عنوان هدف و مقصد دين و انبيا معرفي شده است. ما در اين نوشتار به بررسـي مفهـوم و ماهيـت عـدالت اجتماعي به‌عنوان يك قاعده فقهي كه فقيه در استنباط حكم شرعي بي نياز از آن نيست، خواهيم پرداخت. بيان خواهد شد كه فقيه؛ هم بصورت حكم اولي مي‌تواند از اين قاعده براي اثبات يا نفي حكمي استفاده كند و هم به‌عنوان معيار و ميزان براي سنجش صحت و سقم استنباط‌هاي خود كه در اين صورت بر ادله ديگر حاكم خواهد بود. براي اثبات اين قاعده به دلايلي از جمله كتاب، سنت، اجماع و عقل استناد خواهيم كرد و نمونه‎هايي از كاربرد اين قاعده در استنباط احكام را در دو محور (مصدر استنباط احكام و معيار سنجش استنباط) ذكر خواهيم كرد. واژگان كليدي