مطالعه مضامين كتيبه‌هاي نستعليق در قالي‌هاي دوره صفوي ايران

Study of the Themes of Nastaliq Inscriptions in the Carpets of Safavid Period of Iran

طيف گسترده اي از قالي هاي كتيبه دار صفوي را مي توان در زمره قالي هاي محرابي مشاهده كرد كه حاوي مضامين مذهبي است. علاوه براين، قالي هاي زيادي نيز موجود است كه مضامين بافته شده، از متون مذهبي به اشعار عرفاني و تغزلي سوق پيداكرده و غالبا با تغيير قلم خوشنويسي از ثلث به نستعليق نيز همراه بوده است. لذا، پرسش پژوهش اين است كه كتيبه هاي نستعليق از چه دوره اي وارد طرح قالي هاي ايراني شده و مضامين رايج به كار رفته در آن كدامند؟ اطلاعات اين پژوهش بنيادي به صورت كتابخانه اي تدوين گرديده و در آن از روش اكتشافي، توصيفي و تحليلي استفاده شده است. بدين منظور، تمامي نمونه هاي در دسترس مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج حاصله از مطالعه 49 كتيبه نستعليق در قالي هاي صفوي، بيانگر آن است كه قلم نستعليق از اواسط قرن دهم هجري وارد طرح قالي ها شده و اين امر با ورود شمار زيادي از اشعار غير مذهبي همراه بوده كه تماما شعر فارسي است.

A wide range of inscriptions of the Safavid carpets can be found in the altar carpets which contain religious themes. In addition, there are many carpets that have woven themes moving from religious texts to the mystical and lyrical poems and have often been associated with the change of calligraphy font from Sols to Nastaliq. Therefore, the question of this research is: when did the inscriptions of Nastaliq enter the Persian carpets design and what were the common themes used in it? The data for this research is collected using library resources and a descriptive, exploratory, and analytical method of research is implemented. For this purpose, all available samples have been studied. The results of the study of 49 Nastaliq inscriptions on Safavid carpets indicate that the Nastaliq font has been used in the design of the Safavid carpets since the middle of the tenth century (AH). This has been accompanied by the introduction of a large number of non-religious poems, all of which are Persian poetry.