تبعيد ايلات و عشاير در دورۀ رضاشاه

Analysis of the Exile of Tribes and Nomads during Reza Shah Era

حكومت رضاشاه با هدف كنترل ايلات و عشاير، تعدادي از ايلات متمرد را از مناطق خود به‌جاهاي ديگر تبعيد كرد تا آن‌ها در تبعيدگاه‌، شيوۀ زندگي و معيشت خود را از كوچ‌روي به كشاورزي و شهري تغيير دهند و جذب زندگي جديد گردند. اين سياست به علل گوناگون با شكست مواجه شد. اين پژوهش به دنبال واكاوي اين علل است. پرسش اصلي اين است كه آيا تضاد اقليم زادگاه و تبعيدگاه تبعيديان ايلات و عشاير، تفاوت فرهنگي بين ايلات و عشاير و مردم تبعيدگاه و تضاد نوع زندگي كوچ‌روي با كشاورزي خرده‌مالكي مناطق كويري از عوامل شكست سياست تبعيد ايلات و عشاير در دورۀ رضاشاه بود؟ اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي و با كمك فراوان از اسناد و مدارك آرشيوي و منابع اصلي تهيه‌شده است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تفاوت اقليم مناطق كوهستاني و سرد غرب و شمال غرب با مناطق گرم و كويري شرق، جنوب و جنوب شرق كشور و نيز تفاوت‌هاي فرهنگي ناشي از تفاوت مذهب، آداب‌ورسوم و نيز مشكل زبان و برقراري ارتباط بين تبعيديان ايلات و عشاير و مردم تبعيدگاه و نيز تفاوت تأمين معيشت به شيوۀ زندگي كوچ‌روي با كشاورزي خرده‌مالكي مناطق كويري از علت‌هاي شكست سياست تبعيد ايلات و عشاير در دورۀ رضاشاه بود. تبعيدگاه‌ها، توان جذب نيروي كار جديد در قالب تبعيدي را نداشتند. تعويض املاك تبعيديان نيز نتوانست مانع از ازجاكندگي آنان از مناطق خود شود. حوادث بعد از شهريور 1320 نشان از شكست اين سياست دارد. ايلات املاكشان را در تبعيدگاه فروختند، احشامشان را بخشيدند حتي در تل‌خسرو تأسيساتي را كه براي رفاه آن‌ها ساخته‌شده بود ويران كردند و رو به‌سوي مناطق خود و زندگي كوچ‌روي آوردند.

Reza Shah's government, with the aim of controlling tribes and nomads, exiled a number of rebellious tribes from their regions to other places in order to change their way of living in their exile, from migration to agriculture and urbanization. This policy failed for various reasons. This study seeks to analyze these causes. The main question is how the conflict between the hometown and exile of the exiles of tribes and nomads, the cultural difference between tribes and nomads and the exiled people, and the contradiction in the migration lifestyle of nomads with smallholder agriculture in desert areas were among the factors behind the failure of the policy of the exile of tribes and nomads in Reza Shah era. This study was developed using descriptive-analytical method with the help of numerous archival documents and original sources. The findings showed that the difference in climate in different regions of Iran as well as cultural differences caused by the difference in religion, customs, and also the problem of language and communication between exiled tribes and nomads and other exiled people, as well as the difference in livelihoods with migration in comparison with smallholder agriculture in the desert areas were the reasons for the failure of the policy of the exile of tribes and nomads in Reza Shah era.