تأملي در مصاديق مشتبه حد و تعزير با تحليلي بر سخنان شهيد ثاني در مسالك

مجازات برخي از گناهان همچون مجازات مرد روزه‌داري كه در روز ماه مبارك رمضان با همسرش مجامعت كند، مردد بين حد و تعزير است؛ زيرا از طرفي اين دسته از مجازات‌ها مقدرند و از طرف ديگر به‌نظر بسياري از فقها تعزير است. با توجه به اينكه تعيين مجازات اين دسته از گناهان به‌عنوان حد يا تعزير، ثمرات شايان توجهي همچون عدم جواز شفاعت در حدود، عدم يمين و عدم كفالت در حدود و بسياري ديگر از احكام اختصاصي باب حدود و تعزيرات، خواهد داشت، بايد مشخص شود كه آيا مجازات‌هاي مذكور حد در نظر گرفته مي‌شوند يا تعزير؟ نگارندگان پس از بررسي تفصيلي ماهيت هر يك از حد و تعزير، در نهايت به اين نتيجه رسيده‌اند كه مجازات‌هاي مزبور با توجه به روايات زيادي كه بيان‌كنندۀ تقابل بين ماهيت حد و تعزيرند و حد را مختص به مجازات‌هاي مقدر و تعزير را اختصاص به مجازات‌هاي غيرمقدر مي‌دانند، به مجازات‌هاي حدي منصرف است. منتها با در نظر گرفتن اعتقاد بسياري از فقها در تعزيري بودن اين دسته از مجازات‌ها، در صورتي‌كه دربارۀ حد يا تعزيري بودن مجازات‌هاي مذكور شك به‌وجود آيد، به‌نظر مي‌رسد با توجه به ابتناي مجازات‌ها بر تخفيف و مسامحه و احترام خون مسلمان، مي‌توان گفت كه در هر مورد حكم ارفاقي اختصاصي هر يك از حد و تعزير جاري مي‌شود.