معيار شمول عنوان «اهل كتاب» در قرآن مجيد

قرآن مجيد با عنوان «اهل كتاب» به يهوديان و مسيحيان اشاره مي‌كند. همچنين گاهي عناوين «كساني كه به آنان كتاب داديم» يا «كساني كه كتاب داده شده‌اند» را به‌كار مي‌برد. از بعضي آيات، احكامي اجتماعي يا فردي براي مصاديق اين عنوان استفاده شده است. حال پرسشي مطرح مي‌شود كه آيا اين عنوان بسته‌اي است و تنها پيروان همين اديان را شامل خواهد شد يا اينكه مي‌توان معياري ارائه داد كه برخي از اديان ديگر نيز، مشمول حكم اين عنوان شوند؟ عموم مفسران و فقيهان، يهوديان و مسيحيان را مطابق قرآن مجيد، اهل كتاب شمرده‌اند و اكثريت قاطع آنان زرتشتيان را مطابق روايات، ملحق به اهل كتاب دانسته‌اند؛ اما وقتي كتاب اين سه دين را بررسي مي‌كنيم، مي‌بينيم هر معياري را كه در نظر بگيريم، مي‌توان پيروان برخي از اديان ديگر را نيز اهل كتاب خواند. مطلب مقاله اين است كه اگر گزارش متون اسلامي از وضعيت كتاب اين اديان را با داده‌هاي بيروني و نيز سخنان عام الهي در زمينة هدايت انسان‌ها كنار هم بگذاريم، مي‌توانيم به ملاك و معياري دست يابيم كه در برخي از اديان ديگر نيز وجود داشته باشد.