ظرفيت‌هاي معماري متناسب با مفهوم كيفيت زندگي انسان در قرآن

مقاله حاضر پيرامون موضوعي بين‌رشته‌اي در ارتباط مفاهيم پايه در دانش معماري با آموزه‌هاي قرآن كريم است. از ‌نظر اين مقاله، مهم‌ترين داعيه يك اثر معماري، ارتقاي سطح كيفي زندگي آدمي است و معماري كيفيت‌هاي خود را از كيفيت زندگي انسان دريافت مي‌كند؛ ازآنجايي‌كه كيفيت زندگي انسان، ابعاد مختلف معنايي خود را از نظام معرفتي معماران نسبت به مفهوم انسان و زندگي شايسته او اخذ مي‌نمايد، طرح نسبت «معماري» و «كيفيت زندگي انسان» در يك پژوهش، بدون توجه به نظام معرفتي افراد در دريافت از اين دو مفهوم ممكن نيست. بر اساس مفروضات مقاله، بهترين و كارآمدترين نظام‌هاي معرفتي، نظام معرفتي اسلام در قالب آموزه‌هاي قرآن بوده كه بر پايه وجود فطرت در آدمي طرح‌ريزي شده است و «حيات طيّبه»، مبناي بنيادين كيفيت زندگي در آن به شمار مي‌رود؛ بنابراين اين پرسش كه آموزه‌هاي قرآن‌كريم به‌مثابه نظام معرفتي چه نقطه نظراتي درخصوص كيفيت زندگي انسان دارد و اين نكات چگونه در معماري قابل پيگيري هستند، مهم‌ترين مسائل پژوهش قلمداد مي‌گردند. در اين راستا هدف اين بوده است تا با طرح امكان پژوهش بين‌رشته‌اي، مسائل معماري به همراه تحليل مواضع نظري قرآن‌ كريم نسبت به موضوع انسان و زندگي وي انجام پذيرد؛ لذا موضوع «انسان‌شناسي» به‌مثابه معرفت پايه در دانش معماري معرفي شده كه به شناخت زندگي انسان مبتني بر آن منجر مي‌شود و سرانجام ابعاد «كيفيت زندگي انسان» به عنوان دغدغه محوري رشته معماري مورد بازشناسي قرار گرفته‌اند. اين امر با استمداد از روش تحقيق مدل‌سازي و استدلال منطقي و با ارائه الگوي نظري تبيين همراه بوده و سرفصل عمده مطالعات نيز بدين شرح بوده است: ابتدا ماهيت و هويت و منزلت انسان از منظر شريف قرآن مورد بررسي واقع شده است. سپس با تأمل بر ابعاد مختلف زندگي انسان در هستي، مراتب حيات آدمي متناظر با مراتب وجودي او معرفي و نهايتاً در تناظر با ظرفيت‌هاي معماري، بر درك صحيح نسبت ابعاد كيفي معماري در آيينه كيفيت زندگي انسان مؤثر و راهگشا بوده است.