تاثير گفتمان ملي گرايي بر بازنمايي ايران باستان در تاريخ نگاري جديد دوره قاجار (مطالعه موردي نامه خسروان جلال الدين ميرزا قاجار)

The Effect of Nationalist Discourse on the Representation of Ancient Iran in the New Historiography of the Qajar Period (A Case Study of Khosravan's Book by Jalal al-Din Mirza Qajar)1

نخستين بازتاب ها از گفتمان ملي گرايي و تلاش براي صورت بندي تاريخي متناسب با آن، از اواسط سلسله قاجار در ايران شكل گرفت. تجددخواهان اين دوره، ايدئولوژي ملي گرايي را مهم ترين نشانه قدرت دولت هاي اروپايي مي دانستند. ميرزا جلال الدين، شاهزاده قاجاري از نويسندگان و مورخاني پيشگامي است كه تاريخ ايران را بر پايه منابع جديد و با رويكرد باستان گرايانه بازنويسي كرد. مهم ترين اثر وي كتاب نامه خسروان به خوبي انگيزه هاي ايدئولوژيك و سياسي نويسنده را در بازپردازي خيال گونه گذشته با اتكا به متون زرتشتيان هند نشان مي دهد. علاوه بر اين القاي انديشه هاي باستان گرايي و ايران ستايي به دليل منورالفكري اوليه جلال الدين ميرزا مهم ترين دلالت فرامتني در تدوين نامه خسروان است. نامه خسروان به تقليد از شاهنامه، سعي در احياي زندگي و رسوم و سنت هاي شاهان اساطيري ايران دارد و مانند شاهنامه به دانش ضمني و عاميانه مردم ايران از گذشته وارد مي شود تا مفاهيم ملي گرايانه را در اذهان مردم ايران نهادينه كند. مهم ترين انگاره هاي ايدئولوژيكي كه از ايران باستان در نامه خسروان بازنمايي مي شود، عبارتند از: الف) تغيير مبدا تاريخ نگاري هزار ساله ايراني و در حاشيه قرارگرفتن سراسر تاريخ ايران اسلامي، ب) برجسته كردن دوره ايران باستان به عنوان عصر طلايي ملت ايران، ج) اهميت قوم گرايي ايراني و سره گرايي پارسي، د) معرفي تجدد اروپايي به عنوان ادامه ايران باستان، ه) جعل تاريخ از طريق اتيمولوژي، و) طبيعي و بزرگ جلوه دادن تاريخ ملي.

The first effects of the nationalist discourse and the attempt to formulate a suitable history of it began from the middle of the Qajar dynasty (early Nasserid period) in Iran. For the intellectuals and modernists of this era, the ideology of nationalism was one of the most important signs of the power of the European states. Jalal al-Din Mirza, Qajar prince is one of the first writers and historians who rewrite Iran's history based on new archaic approaches. His most significant work, The Khosrowan’s Book, illustrated the ideological and political motivations of the author in his retrospective restoration, relying on the Zoroastrian texts of India. In addition, the most important transcendental implications in The Khosrowan’s Book are the instigation of archaic and Iranian thought through the early enlightment to Jalal al- Din Mirza. Mirzamalkam Khan and Akhondzadeh's thoughts were two main motivators for the work. Khosrowan's letter to imitation of the Shahnameh is an attempt to revive the life and traditions of the mythological kings of Iran and seeks to establish the Shahnameh in the tacit and popular knowledge of the Iranian people from the past to institutionalize the nationalist concepts in the minds of the Iranian people; the most important ideological ideas From ancient Persia in Khosrowan's letter are: