كليدواژه :
فرمانروايان آق قويونلوها و قراقويونلوها , مشيت الهي , عالم آراي اميني , ديار بكريه , تاريخ نگاري
چكيده فارسي :
فهم وقايع تاريخي بدون شناخت انديشه اي كه در پس رويدادها نهفته است، امكان پذير نيست. اين نوع نگرش منوط به فهم دانش و بينش مورخ است و شناخت واقعه تاريخي بدون شناخت نظرگاه مورخ، غيرممكن است. تاريخ نگري و گرانيگاه فكري دو مورخ ابوبكر طهراني و فضل الله روزبهان خنجي كه در دوره حساسي از تاريخ ايران مي زيسته اند و برهمين اساس برداشت هاي تاريخي خود را بيان كرده اند، نيز تابع همين قاعده است. درهمين جهت، نوشتار حاضر سعي بر آن دارد تا تاثير تاريخ نگري و خاصه بينش تقديرگرايانه هر دو مورخ را با رويكردي قياس گونه در نگارش كتاب ديار بكريه با عالم آراي اميني تبيين نمايد. بنابراين سوال پژوهش اين است كه رويكرد كلامي و نگرش اعتقادي ابوبكر طهراني و فضل الله روزبهان خنجي در پردازش تاريخ و تفسير دگرگوني هاي تاريخي در پرتو مشيت الهي چه تاثيري داشته است. البته اين مسئله با توجه به بازتاب رويكرد مشيت گرايانه هر دو مورخ در شيوه نوشتاري و با در نظرداشتن دگرگوني هاي تاريخي عصر آنها بررسي مي شود. حاصل پژوهش كه با رويكرد توصيفي تحليلي انجام شده حاكي از اين است كه ابوبكر طهراني همانند خنجي، البته در مقياسي وسيع تر، تقديرگرايي را در تحقق تاريخ مهم پنداشته و در برداشت تاريخ نگارانه خود از اوضاع حاكم بر قرن نهم اين مهم را منظور كرده است. ازاين رو جبرگرايي، اراده مطلق خدواند در سرنوشت انسان، ناتواني و زبوني انسان در هستي و آفرينش، غايت گرايي و تفسير خطي تاريخ مهمترين مولفه هاي تاريخ نگاري در تاريخ ديار بكريه و عالم آراي اميني هستند كه همگي در ذيل بينش تقديرگرايانه دو مورخ قابل كشف و فهم هستند.
چكيده لاتين :
Understanding historical events without knowing the thought behind the events is
not possible. The understanding is based on the understanding of the historian's
knowledge and insight, and it is impossible to understand the historical event
without knowing the historian's point of view. The historian-thinker and the
intellectual center of the two historians of AbuBakr Terhani and Fazlullah
Ruzbehan-khonji, who lived in the critical period of Iranian history and, on this
basis, expressed their historical interpretations, are subject to the same rule. Beliefs
of AbuBakr Terhrani and Fazlullah Ruzbehan-Khonji have influenced the
processing of history and the interpretation of historical transformations in the light
of the provocative? Reflects the provocative approach of both historians in the
reflection on the historical changes of their time. The result of the research, which
has been carried out with a descriptive-analytic approach, suggests that AbuBakr
Tehrani, as well as Khonji, on the broader scale, has considered the fatalism in the
realization of history as an important issue, and in his historicist conception of the
conditions prevailing in the ninth century, Is. Hence, determinism, the absolute will
of God in the fate of man, the inability and abundance of man in being and creation,
closeness and linear interpretation of history are the most important components of
historiography in the history of dialecticism and the realities of the universe, all of
which are subordinate to fanatic insights The two historians are discoverable and
understandable.
