تأثير كاه و كلش گندم بر ويژگي‌هاي جريان و فرسايش شياري در كشتزار ديم گندم

فرسايش شياري يكي از مهمترين علل هدررفت خاك در كشتزارهاي ديم شخم‌خورده در راستاي شيب مي باشد. افزايش مقدار نفوذ آب به خاك و كاهش نيروي فرسايندگي جريان براي مهار فرسايش شياري و نيز افزايش عملكرد حائز اهميت است. اين پژوهش با هدف بررسي اثر كاه و كلش گندم بر ويژگي‌هاي هيدروليكي جريان و فرسايش شياري در كشتزار ديم گندم در منطقه نيمه‌خشك در زنجان اجرا شد. آزمايش در قالب طرح بلوك كاملاً تصادفي و با سه تكرار در شرايط مزرعه‌اي با هفت سطح كاه و كلش گندم (صفر، 25، 50، 75، 100، 125 و 150 درصد) و شخم در جهت موازي با شيب انجام شد. در تيمار 100 درصد، مقدار نيم كيلوگرم خاكپوش در هر مترمربع معادل با 5 تن در هكتار مصرف شد. نتايج نشان داد كه كاربرد كاه و كلش گندم باعث كاهش معني‌دار (P 0/05) سرعت  و قدرت جريان و هم‌چنين فرسايش شياري شد؛ درحالي‌كه تأثير آن بر شعاع هيدروليكي و تنش برشي معني‌دار نبود (P 0/05). با افزايش سطح كاه و كلش گندم سرعت و قدرت جريان و هم‌چنين فرسايش شياري در مقايسه با تيمار شاهد به ترتيب 19، 23 و 55 درصد كاهش يافت. به دليل پايين بودن عمق جريان آب در شيارهاي كشت، مصرف كاه و كلش گندم تأثيري بر شعاع هيدروليكي و تنش برشي نداشت. هم‌چنين بين فرسايش شياري و سرعت جريان همبستگي بالا وجود داشت (0/71=r). سطح 100 درصد (پنج تن در هكتار) مصرف كاه و كلش گندم با كاهش 34 و 71 درصدي قدرت جريان و فرسايش شياري در كشتزار ديم گندم، مناسب‌ترين اثربخشي را از نظر كاهش فرسايش شياري داشت. در مجموع، كاربرد كاه و كلش گندم راهكاري مناسب و زيستي براي كاهش فرسايندگي جريان و مهار فرسايش شياري خاك در كشتزارهاي ديم مي‌باشد.