مطالعه آزمايشگاهي تأثير عوامل هيدروليكي و هندسي تونل انتقال رسوب بر جريان و رسوب انتقال‌يافته

در چند دهه اخير، هرچند سدسازي روند افزايشي داشته است، ولي متأسفانه اكثر اين سدها در دوره بهره‌‌برداري با مشكل رسوب‌گذاري مواجه مي‌باشند. به‌عنوان يك راه علمي مي‌توان جهت رفع اين مسئله به ساخت تونل‌هاي انتقال رسوب اشاره كرد. تونل‌ها كانال‌هاي انحرافي هستند كه جريان حاوي رسوبات را از بالادست مخزن سد به پايين‌دست آن منتقل مي‌نمايند. در اين مطالعه آزمايشگاهي، تأثير عرض كانال انحرافي بر ميزان دبي و رسوب انحرافي به كانال فرعي بررسي شده است. در اين راستا در سه عرض مختلف كانال انحرافي، متغيرهاي عدد فرود جريان و عمق جريان مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصله از اين تحقيق بيانگر آن است كه افزايش عدد فرود به‌طور متوسط باعث كاهش 20 درصدي دبي منحرف‌شده به كانال و كاهش 44 درصدي رسوب منحرف‌شده به كانال فرعي مي‌شود. از طرفي كاهش 33 درصدي عرض كانال انحرافي مي تواند كاهش 8.5 درصدي دبي انحرافي به كانال فرعي را به دنبال داشته باشد و افزايش 50 درصدي عرض كانال انحرافي مي‌تواند در افزايش 13 درصدي رسوب انحرافي به كانال فرعي مؤثر باشد. شاخص عملكرد بزرگ‌تر از 1 بوده و از مقدار 1.6 الي 3.77 متغير است و درنتيجه كانال انحرافي 90 درجه عملكرد مناسبي در انتقال رسوب دارد. با كاهش عدد فرود و افزايش عمق جريان و با مقدار عرض بدون بعد كانال انحرافي برابر 0.41 مي‌توان گزينه مطلوب در انتقال رسوب را فراهم نمود، به‌گونه‌اي كه با كمترين ميزان دبي انحرافي بيشترين مقدار رسوب منحرف شود.