بررسي وضعيت منابع آب محدوده مرودشتخرامه با استفاده از شاخص‌هاي تحليل پايداري

در اكثر كشورها بخش كشاورزي عمده ترين مصرف كننده منابع آب (سطحي و زيرزميني) است. روند بهره‌برداري از منابع آب در جهت تبيين پايداري و تداوم بهره‌برداري در هر منطقه بالأخص در مناطق خشك و نيمه‌خشك كه با كمبود و رقابت شديد استفاده از منابع آب در بخش‌هاي مختلف مواجه است ضروري است. اين مطالعه با هدف بررسي وضعيت منابع آب در محدوده مرودشتخرامه (تحت پوشش دو شبكه آبياري مدرن درودزن و سنتي كُربال) واقع در استان فارس در دوره آماري 951385 بر اساس شاخص‏هاي تحليل پايداري متناسب با حجم آب تخصيص‌يافته در مقايسه با ميزان برداشت مازاد از منابع آب زيرزميني و همچنين ارتباط بين بارش و ميزان متغير‏ نوسانات سطح ايستابي صورت گرفته است. براي اين منظور با استفاده از آمار هواشناسي ايستگاه هاي درودزن و تخت جمشيد و نيز ايستگاه هاي هيدرومتري خيرآباد، پل خان و ضرغام آباد و اطلاعات شبكه هاي آبياري مذكور، منابع آب قابل‌دسترس سطحي و زيرزميني برآورد گرديد و با توجه به متوسط افت سطح ايستابي، تغييرات حجم آبخوان ها، ميزان برداشت مازاد آب در دو محدوده تحت پوشش شبكه هاي آبياري درودزن و كربال محاسبه شد. مقدار ضريب رواناب در دشت، ارتفاعات و كل محدوده به ترتيب 6.9، 14.1 و 9.9 درصد محاسبه شد. متوسط ميزان برداشت مازاد در محدوده تحت پوشش دو شبكه مدرن درودزن و كربال 96.33 و 16.2 ميليون مترمكعب در سال است كه اين مقدار با توجه به ميزان منابع آب قابل‌دسترس به ترتيب معادل 8.2% و 5.2% است. ميانگين شاخص بارشتبخيرتعرق استانداردشده SPEI 12 ماهه براي ايستگاه هاي درودزن و تخت جمشيد به ترتيب 0.33 و 0.43 محاسبه شد و نشان دهنده ي اين واقعيت است كه در بازه ي زماني مورد نظر، منطقه تحت تأثير خشكسالي خفيف بوده است و اين با روند افت سطح ايستابي در محدوده مطابقت خوبي دارد. نتيجه حاصل از رگرسيون خطي بين متغير مستقل بارش و متغير وابسته متوسط تغييرات سطح ايستابي نشان‌دهنده وجود يك رابطه خطي افزايشي معني دار () با  برابر 0.59 و RMSE برابر 0.99 بود. اين نتيجه براي متغير مستقل مقدار بارش با متغير وابسته حجم آب تخصيص داده شده، نشان‌دهنده يك رابطه خطي افزايشي ()، با  برابر 0.29 و RMSE برابر 245.6 بود. شاخص هاي تحليل پايداري منابع آب از قبيل فالكن مارك (FI)، سازمان ملل (UN) و شاخص تنش آبي (WSI) براي منطقه محاسبه گرديد. مقادير شاخص هاي تحليل پايداري منابع آب از قبيل فالكن مارك (FI)، سازمان ملل (UN) و شاخص تنش آبي (WSI) به ترتيب 1983 مترمكعب به ازاي هر نفر، 210 درصد و 2.93 محاسبه گرديد. با مقايسه مقادير اين شاخص ها ملاحظه مي شود كه بر اساس شاخص FI، منطقه در محدوده نزديك به تنش قرار دارد. شاخص هاي UN و WSI نشان‌دهنده‌ي اين واقعيت است كه محدوده مورد مطالعه در كلاس بحران شديد و بهره برداري بيش از حد از منابع آب قرار دارد و الگوي بهره‌برداري از منابع آب بايد در جهت حذف برداشت مازاد و پايداري منابع آب مديريت شود.