تاثير تغيير كاربري جنگل بر ويژگي‌هاي كيفي خاك و تصاعد دي اكسيد كربن

تغيير كاربري اراضي يكي از دخالت هاي مهم بشر در اكوسيستم هاي طبيعي است كه بر روي فرآيندهاي اكوسيستم به ويژه خاك اثرگذار است. در پژوهش حاضر، اثر كاربري هاي جنگلي (جنگل طبيعي و جنگل كاري بلندمازو) و غيرجنگلي (عرصه هاي باغي، مرتعي و زراعي) بر تغييرپذيري شاخص هاي كيفي خاك و پويايي تصاعد دي اكسيد كربن مورد توجه قرار گرفته است. در هر يك از كاربري هاي مورد بررسي، تعداد 16 نمونه خاك (عمق 100 سانتي متري) جمع آوري و به آزمايشگاه انتقال داده شد. مطابق با نتايج، بيشترين مقدار ماده آلي خاك به رويشگاههاي جنگلي و بالاترين مقدار جرم مخصوص ظاهري به عرصه هاي مرتعي و زراعي اختصاص داشت. هرچند تغييرات جرم مخصوص حقيقي خاك در بين كاربري هاي مختلف اراضي معني دار نبود، اما خاك جنگل كاري بلندمازو داراي بالاترين مقدار تخلخل بود. جنگل طبيعي داراي پايدارترين خاكدانه ها بوده و به دنبال تخريب جنگل و تغيير نوع كاربري از پايداري آنها بطور معني داري كاسته شد. بيشترين محتواي شن به عرصه مرتعي و بالاترين مقدار رس به جنگل طبيعي اختصاص داشته، در حالي كه محتواي سيلت تفاوت آماري معني داري در بين كاربري هاي مختلف اراضي نشان نداد. بالاترين مقدار زيتوده درشت ريشه در جنگل طبيعي و جنگل كاري بلندمازو مشاهده شد در حالي كه زيتوده ريزريشه در جنگل طبيعي بالاترين مقدار بود. بيشترين مقادير رطوبت خاك در رويشگاههاي جنگلي (بويژه در فصول زمستان و پاييز) مشاهده شد، در حالي كه بالاترين درجه حرارت خاك به عرصه هاي زراعي و مرتعي (بويژه در فصل تابستان) اختصاص داشت. تصاعد دي اكسيد كربن از خاك در فصل تابستان تحت جنگل كاري بلندمازو بالاترين مقدار بوده است. مطابق با تحليل مؤلفه هاي اصلي، مقدار ماده آلي، محتواي رطوبت و همچنين ميزان تخلخل خاك در جنگل كاري بلندمازو نقش مؤثري در افزايش تصاعد دي اكسيد كربن از خاك اين نوع از كاربري اراضي در مقايسه با ساير رويشگاهها داشته است. نتايج اين پژوهش مؤيد حفاظت از جنگل هاي طبيعي براي افزايش مشخصه هاي كيفي و سلامت خاك مي باشد.