كليدواژه :
چغازنبيل , ذخاير رسي , خشت مرمتي , تعيين تركيب شيميايي به روش XRD , تعيين تركيب شيميايي به روش XRF
چكيده فارسي :
براي ساخت مجموعه بناهاي محوطه تاريخي چغازنبيل، بزرگترين اثر معماري شناخته شده از تمدن ايلام ميانه در جنوب غربي ايران (استان خوزستان) مربوط به قرن 13 ق. م، امتيازات مساعد محيطي كاملاً به خدمت گرفته شده‌اند، در سواحل رودي كه مقدار آب آن نا محدود نشان مي‌دهد چوب براي سوزاندن جهت مصارف مختلف ( بويژه كوره‌هاي آجر پزي) و خاك مناسبي براي توليد خشت و آجر و ملات در اختيار بوده است بگونه‌اي كه امروزه نيز كم و بيش چنين مي‌باشد. مشخصاً در محوطه تاريخي چغازنبيل بيشترين حجم مصرف مصالح را خشت تشكيل داده است كه عنصر اصلي در برپايي سازه‌هاي معماري به استثناي مخزن آب و مقابر زير زميني مي‌باشد. با آنكه سطح عمده خشت‌هاي تاريخي چغازنبيل با اندودكاهگل و يا ديواره‌هاي خشتي مرمتي، درمرمت‌هاي گذشته پوشيده شده است اما بر اثر گذشت زمان وشسته شدن توسط آب باران آسيب ديده‌اند.در نتيجه اين آسيب ديدگي قسمت‌هاي زيادي از بنا تخريب گرديده و بخش‌هاي وسيع‌تري در شرف نابودي قرار دارند كه بايد مرمت و حفاظت شوند. اين كار مستلزم ساخت خشت‌هاي جديدي است كه حتي‌المقدور علاوه بر دارا بودن كيفيت لازم و ويژگي‌هاي كلي خشت‌هاي تاريخي، برخي از خواص آنها نيز با اجراي بهترين شرايط ساخت و عمل آوري، اصلاح گرديده باشد. اين تحقيق با رويكرد كاربردي به دنبال شناخت ذخاير رسي مناسب براي تهيه خشت مرمتي بهينه در اطراف محوطه چغازنبيل است و مي‌كوشد بر پايه روش‌هاي كمي و كيفي (فيزيكي، شيميايي) پاسخگوي سوال اصلي يعني چيستي عوامل مؤثر در انتخاب خاك مناسب براي تهيه خشت مرمتي بهينه باشد.در اين راستا ذخاير سازندي اطراف محوطه جغازنبيل كه درگذشته بررسي شده بودند مورد مطالعه و بررسي و ذخاير آبرفتي مورد آزمايش (XRD،XRF، دانه‌بندي، هيدرومتري و حدود آتربرگ) قرارگرفتند و مطلوب ترين ذخاير (G3 و R2) براي تهيه خشت مرمتي انتخاب شدند.
چكيده لاتين :
In order to build the historical buildings of Chaghazambil area, the biggest architectural work known from the culture of Middle Ilam in the south west of Iran (Khouzestan province), belonging to the 13th century (BC), the favorable environmental advantages have been applied completely. In the coasts of a river with unlimited water, there is wood to make fire for different purposes(especially brick kilns) and suitable soil to make mudbrick, brick and mortar, so that ,more or less, today is as such too. It is clear that in Chaghazanbil historical area,brick has the most part of material consumption which constitutes the main element in making architectural constructs except the water reservoir and the underground amount. Although major level of Historical mud bricks and restoration mud brick walls in choghazanbil covered by kah- gel plaster in past restoration, but major parts of mud bricks was destruted as result of mudbrick dameges and classified, so, by recognizing harmful factors, conservation and restoration measures could be applied. . So, to make new mudbricks which at least in addition to having required quality and general characteristics of historical mudbricks, some of their properties have also been repaired by applying the best building and processing conditions. By applying a practical approach, in this research, we are going to recognize the suitable clay reservoirs to make the optimized restorative bricks around Chaghazanbil and tries to answer the main question;ie, how the effective factors could contribute to select suitable soil to make restorative bricks. The formative resources of Chaghazanbil area which were investigated previously were studied and the tested alluvial resources (XRD, XRF,grading,hydrothermy and Atterberg limits, Compound Analysis of Building Materials using Water Chemistry, Sieving Proceture, Hydrometery, Atterberg limits ) and the best resources (G3, R2) were selected for restorative mudbrick.
