مقايسه ريزساختار و تكنيك ساخت چهار شئ برنزي به‌دست‌آمده از حفاري هاي دو محوطه تپه فرودگاه و سنگتراشان خرم آباد

A Study on the Manufacturing Techniques of Bronze Objects from Tepee Foroodgah and Sangtarashan Ancient sites of Khorramabad, Luristan

در سال­ هاي اخير دو محوطه مهم تاريخي تپه­ فرودگاه و سنگتراشان در شهر خرم ­آباد مورد كاوش قرار گرفته­ اند. اشياي مفرغي با ظرافت و زيبايي بسيار از هر دو محوطه به‌دست‌آمده است، تپه­ فرودگاه در سال 1393 در يك‌ فصل حفاري و محوطه سنگتراشان طي شش فصل از سال 1384 مورد كاوش قرار گرفتند كه طي اين حفاري­ ها تعداد كمي اشياي برنزي از تپه ­فرودگاه به­ دست آمد ولي در سنگتراشان گنجينه ­اي عظيم از آثار برنزي به ­دست آمد. در اين پژوهش از هر محوطه تاريخي دو نمونه شي برنزي انتخاب شد و با توجه به هم ­دوره بودن و نزديكي مناطق كشف، نتايج حاصل از آناليزهاي انجام‌شده مورد تجزيه تحليل و مقايسه قرار گرفت. در مقاله مورد پژوهش با استفاده از روش­ هاي ميكروسكوپ الكتروني روبشي مجهز به دستگاه آناليز عنصري، متالوگرافي، توموگرافي­ كامپيوتري و راديوگرافي پرتو ايكس، نوع آلياژ، تكنيك ساخت، عناصر و تركيبات شيميايي مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتايج به‌ دست‌آمده آلياژ به كار گرفته‌ شده در همه اشياي مورد مطالعه برنز تشخيص داده شد و با توجه به ريزساختار اشياي مورد مطالعه، استفاده از چكش ­كاري و تاب‌كاري در تكنيك ساخت اشيا به كار گرفته‌ شده است.

In recent years, two significant historical sites, Tepe Forodgah and Sangtarashan have been excavated in Khorramabad. Bronze objects explored from both sites exhibit an interesting feature of metal production in terms of shapes and techniques used. Tepe Forodgah was excavated in 2014 and Sangtarashan was excavated during six seasons since 2003. Tepe Forodgah yielded few bronze objects but a large number of bronze objects were obtained from Sangtarashan. In this research, two bronze objects were selected from each historical site and results of the analysis were analyzed and compared concerning their chronological orders. In this research, type of alloy, manufacturing technique, elements and chemical compounds of samples were studied by Scanning Electron Microscopy equipped with Elemental Analysis, Metallography, Computed Tomography and X-Ray Radiography. According to the results, the alloy used in all the objects was known to be bronze and based on the microstructure of the objects, hammering and annealing used in manufacturing technique.