تبيين ساختار، كاركرد و گاه نگاري كوره‌ي سفالگري مشكويه (مشكين تپه)

Explaining Structure, Function and Chronology of Moshkouyeh Kiln

محوطه‌ي تاريخي مشكويه كه امروزه مشكين تپه ناميده مي‌شود، در بخش شمالي فلات مركزي بين دو شهر تاريخي ري (در شمال) و ساوه (در جنوب) قرار دارد. با جستجو در منابع تاريخي، روشن شد كه مشكين تپه‌ي امروزين همان مشكويه ي تاريخي بوده كه استقرارگاهي در شاهراه خراسان به شمار مي‌رفته است. دو تعبير براي واژه‌ي مشكويه مي‌توان در نظر گرفت: الف) مشكويه منطقه‌اي بوده كه شكار آهو و استحصال مشك در آنجا انجام مي‌گرفته است. ب) مشكوي را مي‌توان كاخ يا حرم‌سراي پادشاه در نظر گرفت. پس از خوانش متون كهن، بررسي روشمند محوطه نشان داد كه قطعات سفال و ابزارآلات سفالگري مي‌تواند بقاياي يك شهر صنعتي از عصر سلجوقي باشد. كاوش باستان‌شناسي سال 1387، نشان داد كه اين شهر كوچك در سده‌هاي 5 و 6 هـ. ق. سفال‌هاي موردنياز ري و بسياري از روستاهاي اين منطقه‌ي فرهنگي ـ سياسي را تأمين مي‌نموده است. نگارنده در اين نوشتار ساختار، كاركرد و گاه نگاري كوره‌ي سفالگري كشف‌شده را مورد تحليل قرار داده است. اين هدف از طريق تحليل و تفسير پژوهش‌هاي قوم باستان‌شناسي سفال، خوانش منابع كهن و به‌ويژه داده‌هاي باستان‌شناختي حاصل از بررسي و كاوش مشكويه تحقق يافته است.

The archaeological site of Moshkouyeh that nowadays called Moshkin tape is located in northern part of the Iranian plateau, between the two historical cities of Rey in the north and Saveh in the south. The two terms can be considered for the word of the Moshkouye: A) Moshkouye was a region where the hunting of gazelle and extraction of musk was carried out there. B) Moshkooy can be considered a kings palace or harem. By Searching in historical resources, it became clear that nowadays Moshkin Tape is the same as historical Moshkouye that was settlement in Khurasan Road. After reading the historical texts, the systematic survey of the site showed that pottery shards and pottery equipment could be the remains of an industrial city from the Seljuq Era. Archaeological excavation in 2008 indicated this small city has produced the pottery required by inhabitants of Rey and many villages in the political and cultural region of Rey during the 5th and 6th centuries after Hijrat. This paper analyzes the structure, function and chronology of excavated kilns. This aim has been achieved through the analyses and interpretation of ceramic along with ethnographic studies, historical resources and especially archaeological data which has been yielded from Moshkin tape survey and excavation.