حصارهاي دفاعي و تأمين امنيت شهر تابران توس در دوره‌ي اسلامي

The security structure in Tabran Toos

توس يكي از مهم ترين شهرهاي خراسان تا اواخر قرن هشتم هجري به حساب آمده و چهار شهر را شامل مي شده كه بزرگ ترين آن ها تابران بوده، و اكنون ديگر شكوه ديرين خود را از دست داده است. كاوش هاي باستان شناسي بقايايي از حصارهاي دفاعي جهت تامين امنيت آن كهن شهر را كشف نموده است. با ورود اسلام به سرزمين ايران و تاكيد بر اهميت تامين امنيت، مردم ايران كه در زمينه ي امنيت يكي از محافظه كارترين ملت ها در طول تاريخ بوده اند، بيش از پيش با روش هاي گوناگوني در جهت تامين امنيت اقدام نموده اند. از اين رو هدف از پژوهش حاضر يافتن روش هاي تامين امنيت تابران توس با احداث حصارهاي دفاعي مانند دروازه هاي شهر و...، با تكيه بر متون تاريخي و گزارش هاي حاصل از كاوش هاي باستان شناسي مي باشد.جهت نيل به هدف پژوهش از روش تاريخي و رويكرد كيفي همراه با توصيف و تحليل منابع اسنادي بهره گيري شده است. نتايج حاصل از مطالعه ي توصيفي اسناد و منابع كتابخانه اي و تحليل آن ها حاكي از آن است كه حضور نگهبانان در دروازه ها، بسته بودن دروازه ها در شب هنگام، احداث اتاق هايي جهت استراحت مسافران شب در خارج از دروازه، نحوه ي ساختار پي ها، قطر عريض ديواره ها، ارتفاع ديواره ها، شيب دار بودن ديواره ها و استفاده از مصالح با كيفيت و مرغوب و نيز سياست هاي حكومتي، در تامين امنيت شهر تابران توس موثر بوده اند. حصارهاي دفاعي شهرها يكي از عوامل تاثيرگذار در تامين امنيت جان و اموال مردم در مقابل يورش مهاجمان بوده است، از اين رو بررسي نقش حصارهاي دفاعي تابران توس مانند دروازه ها و... در تامين امنيت آن شهر شايسته ي توجه خواهد بود.

Toos has been one of the most important regions of Khorasan until the end of 8th century and it contained four cities the most largest of which has been Tabran. Since Tabran was located at the eastern borders of Iran and different tribes attacked it frequently, the issue of security has been of the most important concerns for kings and people in this city. By Promoting Islam in Iran and persisting on people security, Iranians had been familiar with various ways to supply their security and implemented it in their cities. The present research aims to examine methods to supply security in Tabran emphasizing on the structure of palisades and city gates, by studying historical texts and obtained reports from archeological explorations. The results from field activities and library sources indicate that the structure of foundations, wall's wide diameters, wall slopes and usage of high quality materials and also government policies and attendance of guards have been effective in the security of Toos Tabran. The palisades and city gates were effective elements to supply the security of people lives and properties against alien attacks. In order to achieve the research purpose the historical method with a qualitative approach along with documentary sources analysis and field activities had been applied.