روش شناسي معنابخشي و دلالت هاي آن در فرايندهاي پژوهشي

Sense-making methodology: Implications for research process

اين مقاله، روش شناسي معنابخشي دروين را به عنوان يكي از شناخته شده ترين نظريه هاي علم ارتباطات معرفي نموده و به بررسي دلالت هاي آن در فرآيندهاي پژوهشي علوم انساني مي پردازد. مقصود از معنابخشي، فرآيند ساخت چارچوب ذهني از موقعيت هاي پيرامون است به نحوي كه رفتار فرد براساس آن معنادار شده و هدايت مي شود. مدل هاي موجود معنابخشي، علي رغم تنوع گسترده نظري، فرآيند معنابخشي را بخشي حياتي از كنش انسان، خصوصا در حيطه هاي تخصصي درنظر مي گيرند. روش شناسي معنابخشي دروين يكي از دو نظريه پيشگام در اين حيطه است. اين فرانظريه با مجموعه اي از انگاره هاي فلسفي در مورد انسان و ماهيت ارتباط انساني، روش شناسي خاصي را بر مبناي اين انگاره ها ارائه مي دهد. روش شناسي معنابخشي با تاكيد بر پيچيدگي ارتباط انساني، نگاهي انتقادي نسبت به روش هاي پژوهشي متداول در علوم انساني داشته و سعي دارد تا مزيت هاي روش هاي كيفي و كمي را حفظ نموده و در عين حال در راستاي اصول اوليه ارتباطات گام بر دارد كه ماحصل آن، روش شناسي بسيار منعطفي است كه قابل استفاده در حيطه هاي مختلف علوم انساني مي باشد. در اين مقاله، روش شناسي معنابخشي دروين هم در سطح فرانظريه اي و هم در سطح روش شناختي مورد بررسي قرار مي گيرد. سپس به تعدادي از پژوهش هايي كه با به كارگيري اين روش اجرا شده اند، اشاره شده و درنهايت، رويكرد معرفت شناختي اين روش به پژوهش در حيطه علوم انساني مورد بحث قرار گرفته است.

In this paper, Dervin’s sense-making methodology as one of the well-known theories in communication science is introduced and its implications for humanities research process is discussed. Sensemaking is the process of constructing mental framework out of encountered situations in such a way that guides behaviors and makes them meaningful. Despite the diversity of theoretical domains, existing sensemaking models consider sensemaking an essential component of human actions, especially in expertise-oriented fields. Dervin’s sense-making methodology is one of the two frontiers in this area. This metatheory includes a set of philosophical assumptions about human nature and the essence of human communication, and it presents a methodology based on those assumptions. Sense-making methodology has a critical approach to conventional research methods in human sciences and strives for maintaining advantages of both qualitative and quantitative methodologies by focusing on the complexity of human communication; nevertheless, it takes steps toward establishing communication axioms, which result in a very flexible methodology that could be utilized in a variety of human sciences. In the current paper, Dervin’s sense-making methodology is elaborated both in metatheoretical and methodological levels; then, some of the studies employing this methodology are mentioned. Finally, its epistemological approach to humanities studies is discussed.