اثر همزيستي ميكوريزا و آبياري تكميلي بر عملكرد و عناصر دانه و بقاياي گياهي نخود (Cicer arietinum)

زمان پايان بارندگي هاي بهاره در موفقيت زراعت ديم مؤثر است. دو راهكار اساسي (آبياري تكميلي و روابط قارچ-ريشه) براي بهبود عملكرد گياهان زراعي با اثر هم افزايي در اعمال توأم آن‌ها وجود دارد. براي بررسي تلقيح ميكوريزايي نخود ديم، آزمايشي دوساله به ‌صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در سال‌هاي 1393 و 1394 در مركز تحقيقات كشاورزي آذربايجان‌غربي اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل زمان پايان بارندگي (20ارديبهشت‌ماه، سوم خردادماه و 17خردادماه)، تلقيح ميكوريزا (شاهد و قارچ گونه Glomus intraradices) و آبياري (ديم و يك نوبت آبياري تكميلي) بودند. تلقيح ميكوريزايي تحت شرايط آبياري تكميلي باعث افزايش معني دار عناصر فسفر، كلسيم و خاكستر بقايا، پتاسيم و پروتئين دانه نخود نسبت به كشت ديم شد. ادامه بارندگي تا 17خرداد، عملكرد بقايا (1451كيلوگرم در هكتار) و دانه (602كيلوگرم در هكتار) نخود در گياهان ميكوريزايي را تحت شرايط آبياري تكميلي نسبت به پايان زودهنگام بارندگي ها (20ارديبهشت‌ماه وسوم خردادماه) افزايش بيشتري داد. به‌طوركلي كيفيت بقايا و دانه نخود در كشت ديم با يك نوبت آبياري بهبود يافت. تلقيح ميكوريزايي صرفنظر از زمان پايان بارندگي در ميزان بهبود كيفيت و عملكرد دانه (در آبياري تكميلي تا 20درصد و در كشت ديم تا 24درصد) مؤثر بود. نتايج نشان داد كه دو راهكار آبياري تكميلي و تلقيح ميكوريزايي روش هاي قابل اعتمادي براي دستيابي به عملكرد مطلوب دركشت ديم نخود مي‌باشند.