اثر محلول پاشي ساليسيليك اسيد بر عملكرد، اجزاي عملكرد و اسانس شنبليله (.Trigonella foenum-graecum L) در شرايط تنش كم‌آبي

Effect of Foliar Application of Salicylic Acid on Yield, Yield Components and Essential Oil of Fenugreek (Trigonella Foenum-Graecum L.) under Water Deficit Conditions

ساليسيليك اسيد به‌عنوان هورمون گياهي مهمي است كه واكنش گياه را به تنش‌­هاي محيطي، از جمله كم­‌آبي، تغيير مي‌­دهد. به‌منظور بررسي اثر محلول­‌پاشي ساليسيليك اسيد بر عملكرد و اسانس گياه دارويي شنبليله در شرايط كم‌­آبي، اين پژوهش گلداني به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور و در سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي طرح شامل دو سطح آبياري (50 و 100 درصد گنجايش زراعي) و چهار سطح محلول‌­پاشي ساليسيليك اسيد (شاهد (0)، 0/5، 1، 1/5 ميلي­‌مولار) بود. نتايج نشان داد كه اثر برهم­كنش­ تنش كم‌­آبي و محلول­‌پاشي ساليسيليك اسيد در مورد صفات تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، درصد پروتئين، پرولين و قندهاي محلول كل در سطح احتمال 1% (0/01≥P) معني­‌دار بود. بيشترين عملكرد دانه (119/2 گرم در متر‌مربع) با محلول­‌پاشي 1/5 ميلي­‌مولار بود و تنش كم­‌آبي نسبت به آبياري مطلوب كاهش معني­‌داري در عملكرد دانه نشان داد. بيشترين درصد پروتئين دانه (13/83 درصد) در شرايط اعمال تنش و بدون محلول‌­پاشي مشاهده شد. بيشترين مقدار درصد اسانس از محلول‌­پاشي 1 ميلي­‌مولار ساليسيليك اسيد به‌دست آمد كه در حالت آبياري مطلوب (1/40 درصد) و كم­‌آبياري (1/44 درصد) اختلاف معني­‌داري مشاهده نشد. بنابراين، با توجه به پاسخ متفاوت سطوح مختلف ساليسيليك اسيد در مورد صفات مورد بررسي، مي­‌توان عنوان كرد كه تيمار ساليسيليك اسيد تحت شرايط تنش مي‌­تواند در كاهش و تعديل آثار منفي تنش در گياه دارويي شنبليله مؤثر باشد.

Salicylic acid is an important signal molecule modulating plant responses to abiotic (drought) stresses. A pot factorial experiment based on completely randomized design with three replications was carried out to investigate the effect of salicylic acid on yield and essential oil content of fenugreek under water deficit conditions. Factors were two irrigation levels (50 and 100% of field capacity) and four salicylic acid doses (0, 0.5, 1 and 1.5 mM). Results showed that interaction effect of water stress levels and salicylic acid doses was significant (P≤0.01) for number of pods per plant, 1000-seed weight, protein percent, proline and total soluble sugars. Maximum grain yield (119.2 g/m2) was obtained with application of 1.5 mM salicylic acid and water deficit stress showed significant difference with respect to optimum irrigation. Maximum protein percent (13.83%) was obtained under water deficit conditions and without application of salicylic acid. There was no difference in essential oil percent in 1 mM foliar application of salicylic acid between optimum irrigation (1.4%) and water deficit conditions (1.44%). Therefore, with respect to different responses of studied traits to different levels of salicylic acid, it could be concluded that salicylic acid is able to reduce and adjust the negative effects of water deficit stress on fenugreek plant.