بررسي اثر ضد باكتريايي عصاره هيدرو الكلي بارهنگ كبير (Plantago major L.) و ناخنك (Astragalus hamosus) بر تعدادي باكتري‌ گرم منفي و گرم مثبت

The effect of hydro alcoholic extract of Plantago major and Astragalus hamosus on some gram-positive and gram-negative bacteria

بيماري‌زايي بسياري از باكتري‌ها در انسان و همچنين بروز مقاومت در برخي از آن‌ها نسبت به مواد ضد باكتريايي، نياز به يافتن انواع مواد ضد ميكروبي را افزايش داده است. اخيراً تلاش‌هايي جهت جايگزيني داروهاي شيميايي توسط گياهان دارويي صورت گرفته است، به همين منظور در اين آزمايش تأثير ضد باكتريايي عصاره هيدروالكلي دو گياه دارويي بارهنگ كبير و ناخنك بر تعدادي باكتري گرم مثبت و گرم منفي مورد مطالعه قرار گرفت. اين آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي و با سه عامل اصلي شامل گياه در دو سطح (بارهنگ كبير و ناخنك)، باكتري در چهار سطح (شيگلا فلكسنري، آنتروكوكوس فكاليس، استرپتوكوكوس پيوژنز و هموفيلوس آنفلوانزا) و عامل ضد باكتريايي در شش سطح (دو نوع آنتي‌بيوتيك پني‌سيلين و اريترومايسين و غلظت‌هاي 0، 25، 50 و 75 ميلي‌گرم بر ميلي‌ليتر عصاره) انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه نوع گياه، باكتري و عامل ضد باكتريايي اثر معني‌داري را در سطح يك درصد بر قطر هاله بازدارندگي داشتند. نتايج مقايسه ميانگين‌ها نشان داد اگرچه قدرت بازدارندگي غلظت‌هاي مختلف عصاره نسبت به دو نوع آنتي بيوتيك پني‌سيلين و اريترومايسين كمتر بود اما نسبت به شاهد (آب مقطر) معني دار بود. در اين آزمايش، تاثير عصاره ناخنك در مقايسه با بارهنگ كبير كمتر بود، هرچند كه افزايش غلظت عصاره‌ها، سبب افزايش ميزان قطر بازدارند‌گي رشد باكتري‌ها بخصوص استرپتوكوكوس پيوژنز و انتروكوكوس فكاليس مي‌گرديد. تأثير عصاره بارهنگ با غلظت 75 ميلي گرم در محدوديت رشد باكتري‌هاي انتروكوكوس فكاليس و استرپتوكوكوس پيوژنز به ترتيب برابر اريترومايسين و 76 درصد پني‌سيلين بود.

Pathogenesis of many bacteria in humans as well as their resistance to anti-bacterial substances has increased the need to find anti-microbial agents. Recently, efforts have been made to replace the synthetic drugs by medicinal plants. Therefore, in this experiment the antibacterial effects of hydro- alcoholic extract of Plantago major and Astragalus hamosus on some gram-positive and gram-negative bacteria were studied. The factorial experiment was conducted based on completely randomized design with three replications and three main agents including plants in two levels (Plantago major and Astragalus hamosus), bacteria in four levels (Shigella flexneri, Enterococcus faecalis, Streptococcus pyogenes and Haemophilus influenza) and anti-bacterial substance in six levels (the antibiotic Penicillin, the antibiotic Erythromycin, concentrations 0, 25, 50 and 75 mg/ml of extract). Analysis of variance showed that the type of plants, bacterial species and antibacterial agents had a significant effect on the zone of inhibition (p ≤ 0.01). Comparison of means showed that although inhibitory effects of different concentrations of extracts were less than two antibiotics Penicillin and Erythromycin, their effects were significantly higher than the control (distilled water). The results showed less impact of Astragalus hamosus extract compared with Plantago major, however, Increasing in extract concentration increased the zone of inhibition, especially in Enterococcus faecalis and Streptococcus pyogenes. The effect of Plantago major extract (75 mg/ml) on Enterococcus faecalis and Streptococcus pyogenes was equal with Erythromycin and 76% Penicillin, respectively.