سبك تفكر اخلاقي درنهج البلاغه و دلالت هاي تربيتي آن

بهره‌گيري از معارف اخلاقي ‌ـ ‌تربيتي نهج البلاغه نيازمند فهم مقاصد كلام حضرت علي(ع) است تا فارغ از تحميل معنايي، دلالت‌هاي كلام آن حضرت روشن شود. اين پژوهش با چنين هدفي انجام شده است تا با روش توصيفي ‌ـ ‌تحليلي، به بررسي كلمات آن حضرت بپردازد و به كشف خطوط كلي و تفكر كلان اميرالمؤمنين(ع) در باب اخلاق هنجاري دست ‌يابد و با در نظر گرفتن آن، دلالت‌هاي روشي آن را استخراج كند. آنچه در اين تلاش به بار آمد، نشان مي‌دهد كه آن حضرت(ع) ملاك بايستگي و نبايستگي يك عمل را در پيامدها و نتايج آن مي‌دانند، به گونه‌اي كه فضايل و رذايل اخلاقي نيز بر اساس غايات آنها، به صدق و كذب اخلاقي متصف مي‌شوند. از سوي ديگر، آن دسته از روايات كه موهم ديدگاه فضيلت‌گرايانه است، نوعي تفكر غايت‌گرا را نشان مي‌دهد و دلالتي بر فضيلت‌گرايي محض ندارد. غايت‌گرايي موردنظر آن حضرت(ع) از ديدگاه‌هاي موجود، ممتاز است، به اين دليل كه مبدأ و منتهاي اين حركت غايي، توحيد است. شايد بتوان نام «غايت‌گرايي توحيدي» را بر آن نهاد. در باب دلالت‌هاي تربيتي نيز آن حضرت براي نيل به غايت‌گرايي توحيدي از سه نوع اقدام تربيتي استفاده مي‌كردند كه بخشي متوجه شرايط مطلوب مربي است، بخشي به ظرفيت‌هاي متربي برمي‌گردد و برخي نيز ناظر به محتوا و ابزار تربيت است.