تحليل گفتمان عناصر زيبايي‌شناسي برخي از اشعار بدرشاكر السياب با رويكرد هنجارگريزي نحوي – بلاغي

هنجارگريزي نحوي از جمله شگردهايي است كه در برجسته‌سازي يك متن ادبي دخيل است؛ چرا كه برگرفته از عدم پايبندي شاعر به برخي قواعد صرفي يا نحوي كلام است كه از روي قصد براي اهداف و غاياتي صورت مي‌گيرد. بهره‌مندي از اين فرايند به آفرينش زيبايي سخن مي‌انجامد به گونه‌اي كه سبب توجه دوچندان مخاطب به متن مي‌گردد. شاعران معاصر در تلاش‌اند تا با به كارگيري اين تكنيك در اشعار خود به نوعي حسي تازه و شگرف در مخاطب ايجاد كرده و در برهم زدن نظم معمول اشياء، آن‌ها را به گونه‌ اي جديد و تازه به مخاطب بنمايانند. از اين رهگذر شاعر نوگراي عراق، بدرشاكر سياب، كه شعر معاصر عربي بخش عمده اي از وجودخود را مرهون نبوغ ادبي او مي داند به غنا و توسعه زبان شعري خود پرداخته، تأمل مخاطب را درشعر خود برانگيخته است. وي به تأثير از فرهنگ و ادبيات غربي و نگاه  ناقد به ميراث شعر عربي، گام‌هاي مؤثر در زبان شعري برداشته است. اين پژوهش درصدد آن است با ارائه نمونه‌هايي از كاركردهاي هنجارگريزي نحوي و بلاغي، مخاطب را به هدف اصلي شاعر و بازنمايي لايه‌هاي پنهان آثارش سوق دهد تا از اين رهگذر شگردهاي نحوي او در جهت غريبه سازي و ممتاز نمودن اشعارش بدست آيد. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه تقديم و تأخير هدفمند، حذف و كاربرد جديد حروف ، عطف و عدم عطف و استفاده از كلمات دورازذهن وقديمي از پربسامدترين نمونه‌هاي هنجارگريزي نحوي و بلاغي دراشعار بدر شاكر سياب به شمار مي‌آيند و ديگركاركردهاي نحوي درجايگاه‌هاي بعدي قرار مي‌گيرند. از اين رو سياب با بهره‌گيري از چنين شگردهايي سيماي متمايز به سبك شعري خود بخشيده و موجبات تازگي شكل بيان و افزايش دشواري فهم و گستردگي زمان ادراك حسي خواننده را فراهم آورده است.