تغييرات ريخت شناختي جمجمه خرس قهوه‌اي (Ursus arctos) در دو رشته كوه البرز و زاگرس در ايران

اندازه‌گيري و توصيف خصوصيات ريختي جانداران ابزاري سودمند براي شناسايي و رده‌بندي آنها محسوب مي‌شود و از ديدگاه بوم‌شناسي تكاملي نيز در توصيف سازگاري جمعيت‌هاي مختلف يك گونه به شرايط محلي حائز اهميت است. خرس قهوه‌اي بزرگترين گوشتخوار ايران كه از گستره پراكنش وسيعي در مناطق كوهستاني شمال و غرب كشور برخوردار است. در اين مطالعه تعداد 21 جمجمه (شامل 11 نمونه از رشته كوه‌هاي البرز و 10جمجمه از رشته كوه‌هاي زاگرس) جمع آوري و 26 متغير براي هر يك از جمجمه‌ها اندازه‌گيري شد. از تغيير شكل لگاريتمي براي دستيابي به توزيع نرمال متغيرهاي اندازهگيري شده استفاده شد و با استفاده از ميانگين هندسي اثر اندازه و سن نمونه‌ها حذف گرديد. تفاوت معني‌دار متغيرهاي اندازه‌گيري شده بين نمونه‌هاي دو منطقه با استفاده از آزمون تي سنجيده شده و از آزمون تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي براي دسته‌بندي متغيرها به مؤلفه‌هاي توصيف‌كننده ابعاد و شكل جمجمه‌ها استفاده شد. نتايج حاصل از آزمون تي نشان داد كه هشت متغير از متغيرهاي اندازه‌گيري شده بين دو گروه جمجمه‌هاي جمع‌آوري شده از البرز و زاگرس داراي تفاوت معني‌داري هستند. براساس نتايج اين پژوهش به طور كلي جمجمه‌هاي مربوط به منطقه البرز داراي ابعاد بزرگتري نسبت به جمجمههاي منطقه زاگرس هستند. همچنين تجزيه به مولفه‌هاي اصلي بر اساس هشت متغير معني‌دار نشان داد كه تمايز قابل توجهي در ابعاد ولي نه در شكل جمجمه جمعيت خرس‌هاي اين دو منطقه وجود دارد به نحوي كه دو گروه كاملا مجزا از يكديگر را تشكيل مي‌دهند.