مدل‏سازي ساختاري و تبيين علّي ارزيابي جوامع روستايي از كيفيت زندگي و عوامل مؤثر بر آن

ارزيابي و ادراك جوامع و مردمان روستايي از كيفيت زندگي‌، همچون واقعيت زندگي آنان، از عوامل ملموس و ناملموس بسياري متأثر است. اين ارزيابي، انعكاسي از شرايط و اوضاع قلمرو زندگي و سپهر انديشگي آن‌ها است. سنجش و تحليل جامع اين ارزيابي نيز سنجه‌اي است هم براي ارزيابي و تحليل سطح توسعه و برخورداري اين جوامع از شرايط فيزيكي و عيني سكونتگاهي و هم ذهنيت و نگرش آن‌ها به زندگي روستايي و مقتضيات آن در مقايسه با تصور و ادراكي كه به‌ويژه از زندگي شهري دارند. مطالعۀ حاضر، كيفيت زندگي در بخش‌هايي از جوامع روستايي استان‌هاي اصفهان و كرمان را ارزيابي و عوامل مؤثر بر آن را تحليل علّي كرده است. بخش عمده‌اي از مطالعه، تدوين چارچوبي نظريه‌مند براي سنجش «خودارزيابي» از كيفيت زندگي و مقياس‌سازي براي مجموعۀ جامع و متنوعي از متغيرهاي اثرگذار بر آن بوده است. بر اساس توصيف آماري متغيرها، گذشته از تفاوت‌هايي جزئي، در ارزيابي ابعاد و مؤلفه‌هاي مختلف كيفيت زندگي، بين مناطق دوگانۀ روستايي و گروه‌هاي دوگانۀ سن، جنس و تأهل پاسخگويان، اختلاف معناداري مشاهده نشد. روابط پيچيده و چندگانۀ بين متغيرها و اثرگذاري‌هاي مستقيم و غيرمستقيم آن‌ها بر ارزيابي از كيفيت زندگي، با استفاده از رويكردهاي آماري تحليل مسير و مدل‌سازي معادله‌هاي ساختاري، واكاوي و تحليل علّي شد. با شناسايي و تدوين مدل مفهوميتحليلي مطالعه، علاوه بر مدل ساختاري اصلي براي تحليل متغير وابسته، روابط دروني بين متغيرهاي مستقل نيز با پنج مدل مسير علّي، ارزيابي و تحليل و نتايج حاصل به‌تفصيل تشريح شد. درمجموع آثار مستقيم و غيرمستقيم، پايگاه اقتصادياجتماعي، وضعيت مسكن، فعاليت‌هاي تفريحي و امكانات و تسهيلات، به‌ترتيب اثرگذارترين عوامل مثبت بر ارزيابي جوامع روستايي از كيفيت زندگي بوده و پس از آن‌ها، احساس محروميت نسبي، عوامل استرس‌زا و سن نيز متغيرهاي اثرگذار منفي بوده‌اند. درانتها، اعتبارسنجي نتايج و برآوردهاي مدل‌سازي علّيساختاري مطالعه آمده و پيشنهادهايي هم براي ادامۀ كار ارائه شده است.