نگاهي انتقادي به ترجمه احوال مولانا جلال الدين بلخي در منابع متقدم و متأخر

ترجمه احوال مولانا برخلاف آنچه در ابتدا به نظر مي رسد، بي ابهام نيست و اختلافاتي در بسياري از برهه هاي زندگي او مشهود است. در ترجمه احوال مولانا از اوضاع پدرش، مولدش (زمان و مكان تولدش)، زمان آشنايي اش با شمس و نحوه آمدوشد شمس و سرانجامِ شمس، مطالب ضدونقيضي وجود دارد. يكي از علل اين مطالب ضدونقيض تحقيقات مستشرقين و گاه پژوهش گران ترك مثل گولپينارلي و ديگري كتاب هاي افسانه پردازي چون رساله سپهسالار و مناقب العارفين و اعتماد محققين متأخر به اين منابع است. توجه به منابع موثق تري چون معارف، آثار مولانا و ابتدانامه و نگاه انتقادي به منابعي چون رساله سپهسالار و مناقب العارفين مشخص مي كند، حتي تاريخ تولد مولانا كه تقريباً اكثر محققان در مورد آن اتفاق‌نظر دارند، مجعول به نظر مي رسد؛ همچنين است برخي از موارد ديگر مثل محل ولادت مولانا كه در «بلخ» اتفاق افتاده است و برخي آن را به‌اشتباه «وخش» ذكر كرده اند. در مورد شمس نيز منابعي كه او را مقتول مي دانند، با دلايلي كه خواهد آمد، مسلماً به كژ راهه رفته اند. همچنين پدر مولانا آنسان كه مشهور است، خطيبي شهره و واعظي محسود فخر رازي و سلطان محمد نبوده و اينها نيز از مجعولات مولويه است.