واژه‌بست‌هاي مفعولي و آرايش بنيادين واژگان در زبان فارسي

اين بررسي در چارچوب دستور گشتاري و مباني رده شناسي و با هدف تعيين جايگاه زيرساختي واژه بست هاي مفعولي زبان فارسي، ونيز تبيين رابطه ي همزمانيدرزماني اين جايگاه با آرايش بنيادين واژگان اين زبان صورت گرفت. ازاين رو، با لحاظ زيرساخت «واژه بست+فعل» در تقارن با رده sov، نتيجه گيري شد كه گشتار حركت واژه بست مفعولي را از جايگاه مذكور به سمت محل ظهور هدايت مي كند. مضافاْ، جهت گيري هاي نحوي، صرفي و نوايي، به عنوان سه معيار مؤثر در چگونگي واژه بست افزايي معرفي شده كه ممكن است با گذشت زمان متفاوت عمل كنند. در همين راستا،‌ با اشاره به «شرط كوتاه ترين حركت»، به رابطه ي فرايندهاي انضمام و واژه بست افزايي در فارسي معاصر اشاره شده و استدلال شد كه برخلاف فارسي نو قديم، نادستوري شدن الحاق واژه بست به جزء اسمي برخي از افعال مركب در گونه ي معيار مؤيد اين رابطه است. در راستاي تبيين پيامدهاي رده شناختي واژه بست افزايي درابتدا به فرضيه ي مطرح در دبيرمقدم (1997) مبني بر تغيير رده ي فارسي از ov به vo اشاره شده و با استناد به شواهد تاريخي و گويشي اين نتيجه به دست آمد كه بررسي سير تحول تاريخي مشهود در نظام واژه بستي فارسي،‌ تبيين قابل توجهي براي ناهمخواني زبان فارسي با معيارهاي بيست گانه ي دراير(1992) و همگاني شماره 25 گرينبرگ (1963) به دست مي دهد. ازاين رو، در پايان اين نتيجه گرفته شد كه بررسي عملكرد و سير تحول واژه بست هاي ضميري زبان فارسي، فرضيه ي قرار گرفتن اين زبان در جريان تغيير رده را تقويت مي كند.