بازشناسيِ زبان‌شناختي و جغرافيايي گونه‌هاي زبان مازندراني در حد فاصل خليج گرگان تا مركز مازندران با اعمال روش‌هاي گويش ‌سنجي بر تفاوت‌هاي آوايي

پژوهش حاضر اولين تلاشي است كه از يك‌سو با اتخاذ رويكردي كمّي رايانشي و از سوي ديگر با رويكردي كل‌گرايانه، سعي در بررسي‌ گونه‌هاي زبان مازندراني (طبري) و ترسيم چشم‌اندازي نسبتاً روشن از وضعيت پيوستار گويشي اين منطقه در چهارچوب مطالعات گويش‌سنجي دارد. براي تدوين اطلس زباني 73 سايت در قلمرو گويشي گستردۀ پژوهش‌ كه از شمال به شبه‌جزيره ميانكاله و درياي مازندران، از جنوب به دامنه‌هاي رشته‌كوه البرز، از شرق به خليج گرگان و از غرب به شهرستان‌هاي بابلسر و سوادكوه محدود مي‌شود مشخص شد. داده‌هاي پژوهش شامل معادل‌هاي آوايي 62 مدخل واژگاني (جمعاً 4521 معادل) است كه از مواد زباني معتبر «طرح ملي اطلس زباني ايران» استخراج گرديد. ميانگين سني گويشوران 36 سال و متوسط سواد آن‌ها در حد آموزش ابتدايي است كه 38% آن‌ها زن هستند. تحليل انبوهه داده‌ها ضمن نماياندن كارآمدي رهيافت گويش‌سنجي بر رهيافت سنتي، نشان داد دو گروه گويشي مازندراني و مازندرانيِ گالشي از هم متمايزند و نيز گروه گويشي مازندراني، خود به چهار زيرگروه اصلي بخش مي‌شود كه تغييرات پيوستار گويشي آن‌ها از جنوب ‌‌شرقي به شمال ‌غربي است. گويش منطقه‌اي شمال ‌شرق حول شبه‌جزيره ميانكاله، گويش منطقه‌اي جنوب ‌شرق بخش گلوگاه، گويش منطقه‌اي مركز حول مناطق مركزي شهرستان‌هاي نكا و ساري و گويش منطقه‌اي غرب شهرستان جويبار را پوشش مي‌دهد.