بررسي گذرايي فعل‌هاي حركتي در زبان‌ فارسي

پژوهش حاضر به بررسي گذرايي افعال حركتي زبان فارسي از ديدگاه زبان‌شناسي شناختي پرداخته‌ است. به اين منظور، داده‌هاي پژوهش بر اساس چهارچوب نظري تالمي (2000) تحليل شده و مؤلفه‌هاي حركت در اين افعال بررسي شده‌اند. روش تحقيق توصيفي تحليلي است. پژوهش پيش رو، شامل 219 فعل حركتي فارسي نو از پايگاه داده‌هاي زبان فارسي و سايت آنلاين روزنامۀ همشهري است. از ميان اين فعل‌ها، 126 مورد ناگذر و 63 مورد گذرا بوده‌اند. بر مبناي هدف اصلي پژوهش، اين سؤال مطرح مي‌شود كه چه تفاوتي ميان پيكر و زمينه در رويدادهاي گذرا و ناگذر وجود دارد. معيار تعيين گذرايي پيروي از الگوي «گروه اسمي 1، فعل گذرا، گروه اسمي 2» است. تمركز اصلي پژوهش بر دو مؤلفه اصلي همراه حركت، يعني پيكر و زمينه در ساخت‌هاي گذرا و ناگذر است. در زبان فارسي، مفعول معمولاً بنا بر مختصات معنايي فعل، نقطۀ ارجاع يا مسير را به تصوير مي‌كشد و در موردهاي سببي، مفعول همان پيكري است كه جابه‌جايي را انجام مي‌دهد. افزون بر اين، در ساخت‌هاي ناگذر معلوم، فاعل همان پيكر است و فعل ناگذر تغيير مكان يا رسيدن به موقعيت جديد را نمايان مي‌كند. در اين نمونه‌ها اغلب، زمينه از طريق يك گروه حرف اضافه‌اي نشان داده مي‌شود.