تحليل فقهي - حقوقي نقش عرف در تبيين تعهد به رد ثمن پولي در صورت انحلال و بطلان بيع

عقد بيع از مهم‌ترين و پركاربردترين عقود است كه در آن، معمولا ثمن قراردادي از نوع وجه رايج تعيين مي‌گردد. ثمن پولي، برخلاف طلا و نقره و مانند اينها كه داراي ارزش ذاتي مي‌باشند، ماهيتي اعتباري دارند. اين خصيصه اگرچه در بردارنده محاسن عديده‌ مي‌باشد، در مواقعي كه عقد بيع دچار انحلال يا بطلان مي‌گردد، ابهامات و اختلافات چندي را پديد مي‌آورد كه مهم‌ترين آنها، تعيين ميزان و شيوه ردّ ثمن است. در چنين شرايطي، سؤال اساسي اين است كه آيا ردّ ثمن بايد به ميزان همان اعداد و ارقام داده شده به بايع تحقّق يابد يا اينكه به منظور صدق ردّ عوض، لازم است اعتبار و قدرت خريد ثمن پولي در زمان ردّ لحاظ شود. در پژوهش حاضر، ضمن تشريح نقش عرف در تبيين تعهد به ردّ ثمن پولي در صورت انحلال و بطلان بيع، امكان جبران كاهش ارزش ثمن پولي از طريق فهم عرفي مورد بررسي قرار گرفته است. در نهايت، در صورت احراز عرف بر وجود تغيير فاحش در ارزش ثمن پولي، ضرر وارده بايد جبران گردد و مباني فقهي و قانوني موجود نيز مؤيد اين امر است.