بررسي عوامل مؤثردر شكل‌گيري و گسترش كارست‌هاي حوضه‌ي آبريز در پرچين درشمال شرق ايران

مناطقي از زمين كه توسط سازندهاي آهكي پوشيده وتوسط جريان‌هاي آبي انحلال يافته‌اند،مناطق كارستي ناميده مي‌شوند. به دليل اينكه اشكال كارستي نقش مهمي در منابع آب،گردشگري و فعاليّت‌هاي عمراني دارند مطالعه‌ي آنها يك ضرورت محسوب مي‌شود. حوضه‌ي آبريز درپرچين، يكي از زيرحوضه‌هاي رودخانه‌ي بيدواز در شمال‌شرقي ايران است كه به دليل سازندهاي آهكياشكال متنوع كارستي در آن شكل گرفته است. در اين مقاله سعي بر اين است تا عوامل مؤثر در كارست‌زايي اين حوضه مطالعه و شناسايي شوند تا در فعاليّت‌هاي عمراني و آمايش حوضه‌اي اين عوامل تحت كنترل باشند. جهت رسيدن به اين هدف، پس از مرزبندي اين حوضه، با استفاده از روش‌هاي كتابخانه‌اي، مطالعات ميداني، نقشه‌هاي توپوگرافي، نقشه‌هاي زمين‌شناسي و تصاوير ماهواره‌اي كارست‌هاي اين حوضه شناسايي و مورد مطالعه قرار گرفت.مطالعات اوليه اين فرض را در ذهن تداعي نمود كه در شكل‌گيري كارست‌هاي اين حوضه  عواملي چون ليتولوژي، هيدرولوژي، فعاليّت‌هاي تكتونيكي و آب و هوا نقش بيشتري داشته‌اند. پس از بررسي اين عوامل مشخص گرديد ليتولو‍ژي از طريق انحلال، تخلخل، شكستگي و نوع پوشش سنگ ها در شكل‌گيري اشكال اين حوضه مؤثر بوده است. از نظر هيدرولوژي، توان بالاي انحلال آب اين حوضه و عدم انطباق شاخه‌هاي فرعي آن با ساختمان زمين‌شناسي  نقش خود را در اين زمينه ايفا نموده است. همچنين رتبه بندي اين حوضه مشخص نمود بيشترين و متنوع‌ترين اشكال كارستي اين حوضه در رتبه‌هاي بالاي آن شكل گرفته‌اند. از نظر تكتونيكي سه طرف اين حوضه توسط گسل‌ها احاطه شده، گسل همه گجي در شمال و گسل اردغان در جنوب اين حوضه با فعاليّت خود فرايند شكل‌گيري كارن‌هاي شياري و چكشي را در اين حوضه  تسهيل نموده  است. همچنين نيروي وارده ازسوي گسل‌ها، سنگ‌ها را  تخريب و با نفوذ آب مقدمات انحلال آنها را فراهم نموده و اشكال كارستي را به‌وجود آورده است. ازنظر تأثيرات آب و هوايي مشخص شد در بين عناصر آب و هوايي دما و بارش نقش مهمتري در اين زمينه داشته اند. دما از طريق انواع هوازدگي وبارش از طريق تأثير در شكل‌گيري كارن‌هاي لانه‌ي زنبوري و كارن‌هاي بارانيو پوشش گياهي نقش خود را در اين زمينه ايفا نموده است.