تقابل پايداري ابرپروژه‌هاي شهري: ارزيابي پايداري پروژه‌هاي بزرگ‌مقياس در شهر مشهد

ابرپروژه‌هاي شهري طي دو دهه اخير در شهرهاي بزرگ ايران از جمله شهر مشهد گسترش يافته‌اند. اين پروژه‌ها كه عمدتاً مبتني بر رويكرد مشاركت بخش خصوصي و عمومي تعريف مي‌شوند، در راستاي تحريك توسعه شهر، ايجاد زيرساخت‌ها و تسهيلات نوين و برتر شهري و ارتقا جايگاه شهر تعريف مي‌شوند. علي‌رغم آثار مثبتي كه از اين پروژه‌ها در حوزه برندسازي، ارتقاي مكاني و اصالت‌بخشي گزارش شده است، اين پروژه‌ها به دليل تبعات مختلف اجتماعي، فرهنگي و حتي اقتصادي و محيطي با انتقادات گسترده‌اي روبه‌رو بوده‌اند. با توجه به تضاد نگرش‌هاي موجود، ارزيابي نحوه انطباق آن‌ها با اهداف توسعه پايدار ضرورت مي‌يابد. اين مقاله به ارزيابي سه نمونه از ابرپروژه‌هاي شهر مشهد شامل پروژه نوسازي مجد، نوسازي شهدا و توسعه منطقه گردشگري سپاد براساس ابعاد چهارگانه توسعه پايدار شامل شكوفايي اقتصادي، سرزندگي فرهنگي، ارتقاي اجتماعي، تاب‌آوري زيست‌محيطي مي‌پردازد. رويكرد پژوهش، به‌كارگيري روش نمونه مطالعاتي و نظرسنجي از طريق توزيع 387 پرسش‌نامه (بين كارشناسان مديريت شهري، مالكين و بهره‌برداران مرتبط با پروژه) با پايايي 0.94 است. تحليل نتايج با استفاده از تكنيك چرخه‌هاي پايداري، نشان داد كه ابرپروژه‌هاي شهري در غالب شاخص‌هاي مدنظر براي پايداري به‌خصوص ابعاد اجتماعي و محيطي نامطلوب هستند. حجم بالاي مهاجرت‌هاي ناخواسته، ناهماهنگي سازماني و اداري در اجراي پروژه‌ها، كم‌توجهي و خوش‌بيني به مسائل فني و مالي در اجراي پروژه و عدم توجه به خواست ساكنان، تقاضاي بازار و طراحي پايدار از دلايل عدم موفقيت اين پروژه‌ها است.