مقايسۀ تطبيقي توسعۀ روستايي دشت اشنويه با استفاده از تحليل عاملي و آناليز تاكسونومي عددي و تحليل سلسله مراتبي

اهداف: هدف از اين پژوهش بررسي ميزان برخورداري از امكانات در بين روستاهاي بالاي 100 نفر در دشت اشنويه است كه ارزيابي از سطح برخورداري امكانات در بين روستاهاي محدودۀ موردمطالعه صورت گيرد. بنابراين ارزيابي روستاها كه تا چه اندازه از سطح توسعه برخوردار هستند، از زمرۀ اهداف اين تحقيق است. روش: نوع تحقيق كاربردي، روش مورداستفاده توصيفي ـ تحليلي و گردآوري داده‌ها كتابخانه‌اي و ميداني است. بدين منظور، در ابتدا شاخص هاي مختلف برخورداري، شامل شاخص‌هاي اقتصادى، زيربنايي، اجتماعى، فرهنگي، و بهداشتي ـ درماني از سالنامۀ آماري فرهنگ آبادي‌ها استخراج شد. سپس ماتريسي از داده‌ها با 35 رديف(روستاها) و 22 ستون(متغيّرها) تنظيم شد. در ادامه، با استفاده از سه تكنيك آماري تحليل عاملي، آناليز تاكسونومي عددي و تحليل سلسله مراتبي سطح برخورداري روستاهاي مذكور از نظر برخورداري امكانات مختلف ارزيابي شدند و سپس پردازش داده‌ها در نرم‌افزارهايSPSS ، Idrisi وExpert Choices انجام شد. يافته ها/ نتايج: بررسي هاي حاصل از تحليل عاملي نشان داد كه روستاهاي واقع در طبقۀ اوّل، شامل اميرآباد، تاچين آباد و نليوان بيشترين برخورداري و هماهنگي را باهم دارند و روستاهاي واقع در طبقۀ چهارم شامل 18 روستا (51 درصد از كل روستاها) كمترين ميزان برخورداري را دارند. براساس روش آناليز تاكسونومي، روستاهاي اميرآباد، تاچين آباد و نليوان به ترتيب با ضرايب(382/0، 379/0 و 291/0)، بيشترين نزديكي و هماهنگي را با هم دارند و روستاهاي پليه، دوآب و سردره، كمترين ميزان برخورداري را داشتند. همچنين با استفاده از روش AHP نيز مشخّص شد كه روستاهاي پليه، دوآب و سردره كمترين ميزان برخورداري را دارند. نتيجه گيري: نتايج حاصل از مقايسۀ تطبيقي نشان داد كه هر سه روش آماري مذكور، با تفاوت اندكي سه روستاي نسبتاً برخوردار را در يك گروه جداگانه طبقه بندي كردند، امّا در تعداد اعضاي ساير طبقات تفاوت‌هايي وجود داشت. روش تحليل عاملي واقعيت موجود در روستاهاي مشابه را بهتر مشخّص كرد و نسبت به دو روش ديگر، نتايج دقيقتري را نشان داد. بنابراين براي برنامه‌ريزي و مديريت توسعۀ مناطق روستايي پيشنهاد شد. درنتيجه فرض اوّل محقّق پذيرفته نشد، امّا از طرف ديگر با توجّه به اينكه 8 روستاي نزديك شهر(23درصد از كل روستاها) جزو اعضاي طبقۀ كم برخوردارترين روستاها قرار گرفتند، فرض دوم هم نيز پذيرفته نشد.