تحليل نقش گردشگري درتوسعۀ پايدار منطقه اي و رتبه بندي عوامل تأثيرگذار آن براساس مدل F ANP (مطالعۀ موردي: شهرستان مراغه)

اهداف: گردشگري يك عامل مهم در استقرار منابع گوناگون و توسعۀ مناطق كمتر توسعه يافته بهشمار مي رود. با بهره گيري حساب شده از توسعۀ گردشگري، مي توان زمينۀ توسعۀ اقتصادي، اجتماعي ـ فرهنگي و محيط زيستي بسياري از مناطق محروم را فراهم آورد. در اين پژوهش، هدف اين است كه نخست نقش گردشگري در توسعۀ منطقه اي شهرستان مراغه بررسي‌گردد؛ سپس عوامل تأثيرگذار گردشگري در منطقه اولويت بندي شود. همچنين راهكارهايي براي توسعه پايدار گردشگري ارائه ‌شود تا ضمن افزايش منافع حاصل از آن، بتوان تأثيرات منفي آن را به حداقل كاهش داد. روش: اين پژوهش با توجّه به نوع هدف، كاربردي و از نظر ماهيت و روش، توصيفي ـ تحليلي و همبستگي است. جامعه آماري پژوهش شامل كارشناسان، متخصّصان (اساتيد دانشگاهي رشته هاي مربوط)مسئولين سازمان‌ها و ادارات و مردم محلّي شهرستان مراغه، با جامعۀ آماري 15000 نفر و تعداد نمونه 400 نفر است. روش گردآوري داده‌ها و اطّلاعات در اين پژوهش، روش كتابخانه‌اي و ميداني (پرسش‏نامه) است. براي تجزيه وتحليل داده‌ها و آزمون فرضيات پژوهش از تحليل رگرسيون خطّي ساده، آزمون t و مدل F ANP استفاده شده است. يافته ها/ نتايج: نتايج پژوهش حاكي از اين است كه ضريب تعيين بين متغيّر مستقل (توسعۀ گردشگري) متغيّر وابسته (توسعۀ اقتصادي) برابر 13/0 است. به عبارت ديگر، توسعۀ گردشگري 13درصد تغييرات متغيّر وابسته را توجيه مي كند. همچنين در بُعد اجتماعي و فرهنگي نيز توسعۀ گردشگري 31 درصد تغييرات ايجادشده در متغيّر وابسته را پيش بيني (توجيه) و خطّي بودن رابطه بين دو متغيّر توسعۀ گردشگري و توسعۀ اجتماعي ـ فرهنگي را تأييد كرده و نشان مي دهد توسعۀ گردشگري همانند بُعد اقتصادي، در بهبود وضعيت اجتماعي و فرهنگي شهرستان نيز تأثير داشته است. همچنين در بُعد زيست محيطي نيز گردشگري در محل تأثير گذاشته است. نتايج رتبه بندي عوامل تأثيرگذار نيز براساس تركيب تحليل عاملي (FA) و تحليل شبكه اي (ANP) به ترتيب عبارت اند از: افزايش كيفيت محيط‏زيست، گسترش امكانات بهداشتي و خدمات رفاهي، افزايش حساسيت به محيط، افزايش درآمد. نتيجه گيري: نتايج به دست آمده از تحليل آماري رگرسيون خطّي و آزمون t نشان داد بين توسعۀ گردشگري و توسعۀ اجتماعي ـ فرهنگي، اقتصادي و زيست محيطي منطقه رابطۀ معناداري وجود دارد.