تبيين نسبت خودآفريني زيباشناختي فردي با كنش سياسي در انديشه ريچارد رورتي

ريچارد رورتي، فيلسوف پراگماتيست، در بنيان نهادن طرح فلسفي خود، رمان را همسنگ فلسفه و گاه در ترازي بالاتر از آن به شمار مي آورد و فلسفه را همچون رمان، نوعي روايت قلمداد مي كند. نوشتار حاضر مي كوشد تا پاره اي از مفاهيم انديشۀ رورتي در متن رمان بازخواني شود و متن ادبي هم ارز متن فلسفي مورد كنكاش واقع شود. بدين منظور، مضمون كنش سياسي و انقلاب، در دو رمان صد سال تنهايي نوشتۀ گابريل گارسيا ماركز و طوبا و معناي شب نوشتۀ شهرنوش پارسي پور با ابتناي بر آراء اين متفكر تفسير مي شود. رورتي براي تمايز امر خصوصي از امر عمومي سعي دارد تا از استعارۀ قلم مو و اهرم بهره جويد. وي بر تمايز قاطع ميان حوزۀ خصوصي و حوزۀ عمومي تأكيد دارد و تسرّي طرح خودآفريني فردي را به حوزۀ عمومي نامطلوب مي شمارد. همّ اين مقاله مصروف آن است تا نشان دهد كه شخصيت هاي دو رمان مورد نظر اگرچه به سمت حوزۀ عمومي و كنش سياسي تمايل پيدا مي كنند، ولي در حقيقت برآنند تا از رهگذر اين كنش سياسي، در طرحي نو كه براي حيات خويش در مي افكنند، به خودآفريني فردي رسيده و از احساس شكست، تنهايي و اندوه رهايي يابند؛ اين افراد با شيوۀ تفكر قلم مويي به سوي شيوۀ اهرمي حركت مي كنند. اما در نهايت، همان‌گونه كه رورتي تبيين مي كند، در اين طرح با شكست مواجه مي شوند؛ چرا كه عزيمتگاه اين افراد به سوي امر اجتماعي، حوزۀ عمومي و كنش سياسي، همين حس تنهايي و اندوه در حوزۀ خصوصي زندگي‌شان است. به عبارت ديگر، آنها تصور روشني از امر سياسي ندارند و تنها براي رهايي از رنج درون خواهان انقلابي تام و تمام در جهان بيرون هستند، كه پس از شكستي تراژيك ديگر بار به عزلت و اندوه درون باز مي گردند.