بررسي مفهوم طبيعت در آرايه‌هاي معماري دورۀ پهلوي براساس رهيافت گفتماني

بيان مسئله: آرايه‏‌هاي برگرفته از طبيعت بخش جدايي‌‏ناپذير معماري ايران بوده كه با مخاطبان به گفت‌وگو نشسته است و دنيايي از باورها، ارزش‌ها و انديشه‏‌ها را با استفاده از نقوش هندسي و غير‏هندسي به تصوير مي‏‌كشد. گذر زمان تغييرات ساختاري و معنايي بديعي در آرايه‌هاي معماري ايجاد كرد، به‌طوري كه در ايران دورۀ پهلوي، با تولد گفتمان‌هاي جديد، تزيينات معماري سيمايي متفاوت به خود گرفتند و مفاهيم متنوعي را به مخاطب عرضه كردند.هدف: هدف از انجام اين پژوهش شناسايي و تفسير مفهوم طبيعت در آرايه‏‌هاي دورۀ پهلوي براساس رهيافت گفتماني است.روش تحقيق: از نوع كيفي است، داده‏‌ها با مطالعات اسنادي و ميداني گردآوري شده‏ و براي تحليل از تكنيك تحليل گفتمان استفاده شده است. نتيجه‏‌گيري: تجلي طبيعت در آرايه‏‌ها، در قالب «صورت» و «محتوا» و از طريق معاني صريح و ضمني، در معماري دورۀ پهلوي اول، با پيروي از گفتمان‌هاي ملي‏‌گرايي، سنت‏‌گرايي و غرب‏‌گرايي و تحت سيطرۀ «قدرت سياسيمذهبي» و در معماري دورۀ پهلوي دوم، با پيروي از گفتمان‌هاي سنت‏‌گرايي، تاريخ‏گرايي و مدرن‏گرايي و تحت سيطرۀ «قدرت فرهنگيتاريخي» و «فناوري مدرن» است. اين گفتمان‏‌ها از يك سو با نمايش عناصر قابل ادراك جهان پيرامون، كه برگرفته از روايت‌‏هاي دورۀ باستان است، عقايد مذهبي و نظم كلاسيك در صورت آرايه‏‌ها را، از طريق تصاوير تجريدي و غيرتجريدي، به مخاطب نشان دادند و از سوي ديگر با بازنمايي معاني برگرفته از طبيعت، به‌ويژه نمادهاي كهن‌الگويي، كه در گذشته تجلي وحدت، قدرت و جاودانگي بودند، پيام‏‌هاي جديدي را به مخاطب منتقل كردند. معاني توليد‌شده و پيامدهاي اجتماعي حاصل از تجلي طبيعت در آرايه‏‌هاي دورۀ پهلوي در سايۀ «گفتمان‌هاي غالب و پديدۀ قدرت» عبارت‌ است از مشروعيت‏‌بخشي به سياست‌‏هاي حكومت، از طريق نمايش قدرت سياسي حكومت و قدرت فرهنگي جامعه، ترغيب افكار عمومي و قانوني جلوه‌دادن سياست‌هاي حكومت از طريق قدرت مذهبي، ايجاد همبستگي ملي و همسويي با تحولات جهاني.