بررسي تنوع ريخت شناسي و فيزيولوژيكي، و تجزيه عليت عملكرد سوخ و ميزان آليسين توده‌هاي محلي سير ايراني در منطقه همدان

سير ايران از كيفيت عطر و طعم خوبي برخوردار است، ولي تا به امروز به جز رقم مازند كه مناسب مازندران است، رقم بومي ديگري از سير اصلاح و معرفي نشده است. به منظور شناسايي پربازده ترين توده هاي محلي براي اصلاح و معرفي رقم مناسب شرايط آب و هوايي همدان، در سال زراعي 951394 آزمايشي بر روي 18 توده محلي مختلف در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي همدان اجرا شد. نه توده از مناطق كشت سير استان همدان و نه توده از ساير استان هاي سيركار كشور انتخاب گرديدند. توده هاي محلي از نظر 33 صفت مهم زراعي مورفولوژيكي از جمله عملكرد سوخ؛ و ميزان اسيدپيروويك كل (مجموع اسيد پيروويك حاصل از فعاليت هاي آنزيمي و غيرآنزيمي)، ميزان اسيد پيروويك غيرآنزيمي، ميزان اسيد پيروويك آنزيمي و ميزان آليسين مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج اين بررسي نشان داد كه صفات مورد بررسي توده هاي محلي كشور از تنوع بالايي برخوردارند كه لازمه برنامه هاي اصلاحي است و همچنين معرفي توده ها به مناطق ديگر مي تواند با نتايج مطلوب همراه باشد. چنانكه از نه توده محلي غير بومي همدان سه توده محلي اروميه، اراك و بردسير كرمان در شرايط آب و هوايي همدان توليد قابل قبول داشتند. توده هاي محلي اروميه، سولان و حيدره بر اساس عملكرد سوخ، اسيد پيروويك آنزيمي و رابطه مولي دو به يك آن با آليسين بيشترين ماده عطر و طعم دهنده آليسين را در هكتار توليد كردند. صفات وزن سوخ به طور مستقيم و قطر يقه به طور غيرمستقيم از طريق وزن سوخ، با عملكرد سوخ و صفات شاخص سطح برگ، شاخص برداشت، وزن خشك برگ بوته و قطر سوخ با ميزان آليسين توليدي ارتباط معني دار بالايي نشان دادند. بر اساس تجزيه خوشه اي توده ها به دو گروه اصلي مناسب و نامناسب كشت در همدان تقسيم شده كه گروه مناسب كشت در همدان خود به چهار زيرگروه سه تايي تقسيم شد. خوشه بندي امكان كاهش هزينه هاي حفظ منابع ژنتيكي سير را با كم كردن ميزان مواد نگهداري شده با حداقل افت تنوع صفات، فراهم مي سازد.;