بازخواني روابط معنايي واژۀ «العالَمين» براساس روش تحليل مؤلفه‌اي

منابع لغوي و تفسيري، واژۀ «العالَمين» را داراي دو معنا‌ دانسته‌اند: «جهانيان»، يعني آفريدگان يا ساكنانِ جهان؛ و «جهان‌ها»، يعني جايي كه آفريدگان در آن اقامت دارند. در مورد اين واژه سؤالاتي وجود دارد كه پاسخ‌هاي درخوري نيافته است. مثلاً اينكه چرا ماده‌اي از ريشۀ «عِلم»، براي معناي «جهانيان» يا «جهان‌ها» به‌كار رفته است. لغويان مسلمان واژۀ «العالَمين» را عربي، و قرآن‌پژوهان غربي آن را عبري يا سرياني دانسته‌اند، اما هيچ‌كدام تفسير روشني براي معناي آن ارائه نكرده‌اند. روش اين مطالعه، تحليل واژه براساس مؤلفه‌هاي معنايي است؛ نخست، «العالَمين» براساس مؤلفه‌هاي آن در فرهنگ‌هاي عربي و غيرعربي به‌مثابۀ معنا‌شناسي تاريخي (درزماني) تحليل شده و سپس اين كار به‌عنوان معنا‌شناسي همزماني در بافت قرآني پيش رفته است. در پايان ميان اين دو روش مقايسه شده تا روشن شود آيا نتيجۀ تحليل درزماني دربارۀ «العالَمين» با تحليل همزماني همخواني دارد. براساس نتيجۀ تحقيق، واژۀ «العالَمين» در اصل با زبان‌هاي سبايي و فينيقي، و نيز עלם در آرامي و ܥܠܡ در سرياني ارتباط دارد و در زبان عربي به واژۀ «غُلام» نزديك است. در تأليفات ربّانيان، كاربرد آن براي عصر و دوره و جهان رايج شده و مؤلفه‌هاي زماني-مكاني آن تشديد شده است. بهترين معنا‌ براي واژه در بسياري از آيات قرآن «انسان‌ها»، گاهي «جوان‌ها» (پسران)، و در برخي آيات «آفريدگان» يا «جهان هستي» است. همچنين، برخلاف اقوال لغويان و مفسران، تطوّر تاريخي واژه از مؤلفۀ فاعلي به سوي مؤلفه‌هاي زماني-مكاني بوده است